Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/169

Wyjdźmy za miasto do robotniczej dzielnicy. Tysiące rodzin zostały pozbawione chleba, dlaczego? Czy chciał je skrzywdzić kto? Takie okrucieństwo byłoby czemś straszliwem, kazałoby przypuszczać jakąś szatańską złą wolę w swym sprawcy. Lecz kim jest tu sprawca? drobniutka wiadomość wyczytana w gazecie giełdowej wstrzymuje maszyny w obiegu, wyrzuca na bruk setki, tysiące istot. Nie winien nikt: kryzys przemysłowy. Bezdośrednio byłoby niesprawiedliwą rzeczą obwiniać tego lub owego fabrykanta, tego lub owego bankiera, przedstawiciela rządu. To jest ponad nimi, poza nimi. Coś bez twarzy, imienia, głosu, druzgocze, w błoto depce ludzkie życia i dusze. Nikt nie winien z żywych, pojedyńczych ludzi, nikt nie winien, że setki dziewczyn stają się i stać się muszą prostytutkami, że popełniane są i muszą być popełniane setki tak zwanych zbrodni, że następnie wiedzący o tej powszechnej bezwinie i bezsile sędziowie skazywać będą zbrodniarzy w imię sprawiedliwości na więzienie, śmierć. Napróżnobyśmy szukali pierwszej przyczyny i celu. Napróżno szukać