Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/17

cych się na nie siłach, ścierających się w niem dążeniach i przeciwieńswach czerpią najliczniejsze koła naszej »inteligencyi« w znacznej mierze ze współczesnej literatury powieścowej.
 Wpływ ten powieści był tem silniejszy i tem wątpliwszej wartości, że żadnej systematycznej kontroli nie podlegał. Krytyka nasza obrazów współczesnego życia, przedstawianych przez naszą literaturę powieściową z rzeczywistością społeczną nie konfrontowała, gdyż nie posiadała potrzebnej do tego wiedzy i własnej swej roli w społeczeństwie nie pojmowała. Ostatnim krytykiem, który posiadał metodę i systematyczność w swych dążeniach kulturalno-społecznych był Piotr Chmielowski. Poza nim wszystkie inne, niekiedy na znacznych zdolnościach opierające się usiłowania rozpływają się w chaosie i dowolności wzajemnych suggestyi, wpływów i wmówień subjektywnych. Rzeczywistego znaczenia więc typów, czy tylko szablonów lub fantasmagoryi, jakiemi powieść nasza operowała nikt nie badał, narzucanych przez nią ocen społecznych nie sprawdzał, a przynajmniej nie czynił tego nikt na podsta-