Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/93

nie. Twórczość Prusa nie jest tak jasna, skrystalizowana jak Sienkiewiczowska. U Prusa perspektywy nieustannie się zmieniają, dokonywa się nieustanna praca myślowa i czuciowa. Prus z pośród wszystkich pisarzy naszej epoki. czyni najwięcej wysiłków dla zrozumienia przetworzeń społecznych dokonywujących się dokoła niego. Usiłuje on zrozumieć życie, określić cel, do którego zdąża ono w swym rozroście. Co więcej czuje, czuje sercem, posiadającem ten zdumiewający geniusz miłości pracę, ból, smutek, towarzyszące temu nieustannemu przekształceniu, ale czuje i jego radość i potęgę. Czuje smutek wydziedziczonej szlachty idącej na niepewny loś tułaczki wielkomiejskiej, posiada zmysł dla jej braków i wad, ale umie odczuć wspaniałomyślną bezinteresowność, zdolność entuzyazmu, czuje bezdomność wielkomiejskich nędzarzy — proletaryuszów; czuje lęk chłopa przed nieznanemi mocami życia, które przychodzą wraz z pasmami dróg żelaznych zburzyć spokój wsi polskiej i czuje jego fanatyczne przywiązanie do ziemi, czuje mus, pchający młodych precz