Strona:Stanisław Brzozowski - Współczesna powieść polska.djvu/97

czasach i o swoim społeczeństwie sympatja dla jednostek przemaga w nim nad bardziej intellektualnemi uczuciami podziwu sympatji dla całokształtu życia społecznego; wzrostu cywilizacji. Faraon natomiast jest budową znakomicie zrównoważoną. Historyczny geniusz Prusa, jego dar »widzenia« organizmów społecznych tworzą tu nowy rodzaj sztuki — poezję kultury. Kultura, szczególniej kultura nowoczesna, wytężona w wiecznym pośpiechu i pracy, niezmordowana i nieustannie twórcza, wydała niewielu poetów zdolnych zrozumieć jej piękno. Jest to łatwo zrozumieć. Kultura ta w swoim nieustannym pośpiechu niweczy wszystkie nawyknienia indywidualne. Jednostka czuje przeważnie jej ucisk, jej wrogą wszelkiemu spokojowi nieustannie burzycielską pracę. Stąd też artyści, przeważnie piszą łzawe elegie opłakujące topole wycięte, gdy trzeba było przeprowadzić nową linię drogi żelaznej lub kanał. Prus uczyniłby z topoli nawet, ginącej pod ciosem siekiery, współpracowniczkę wielkiego dzieła, ukazałby, jak śmiercią swą otwiera ona drogę dla nowego życia. Prus rozumie, że