Strona:Stanisław Karwowski - Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego T1.pdf/551

 Z organicznych instytucyi założono 1) w W. Księstwie Poznańskiem;
 w powiecie bukowskim: Bractwo zgody, Towarzystwo Obywatelskie i Kasyno w buku, Czytelnie i Ochronkę w Pakosławiu;
 w powiecie inowrocławskim: Towarzystwo zabezpieczenia krów czeladzi wiejskiej;
 w powiecie krobskim: Ochronki w Gostyniu i Podrzeczu, Czytelnie ludowe; w czasie cholery utworzyły się komitety, trudniące się leczeniem cholerycznych i zajmują się sierotami po zmarłych na cholerę rodzicach, nadto udzielała Liga wsparcia chłopom, kształcącym się w zawodzie rzemieślniczym, oraz podupadłym nie z własnej winy mistrzom;
 w powiecie mogilnickim: czytelnie i sądy polubowne w Trzemesznie i innych miejscach;
 w powiecie obornickim: czytelnie i sądy polubowne;
 w powiecie pleszewskim: czytelnie w Pleszewie, Broniszewicach, Nowemmieście i Jarocinie;
 w powiecie średzkim: kasy oszczędności;  w powiecie śremskim: czytelnie, ochronki w Śremie i Psarskiem, sądy polubowne, kasy oszczędności, Towarzystwo zabezpieczenia ruchomości od ognia;
 w powiecie szubińskim: sądy polubowne i Towarzystwo ku wspieraniu braci ligowych, którymby bez własnej winy ostatnia krowa padła;
 w powiecie wschowskim: komitet ku wspomaganiu biednych włościan;
 w powiecie wyrzyskim: filię Towarzystwa pedagogicznego;
 2) w Prusach Zachodnich:
 w powiecie brodnickim: biblioteki parafialne, liczące ogółem 760 tomów, Towarzystwo ku zaprowadzeniu ulepszeń w gospodarstwie i płodozmianu u pomniejszych gospodarzy, oraz ustanowiono 3 radców powiatowych do godzenia sporów i dawania rady i pomocy w każdej potrzebie;
 w powiecie chojnickim: bibliotekę polską, liczącą 150 dzieł;
 w powiecie gniewskim: czytelnie ludowe, Towarzystwo dla doglądania i pielęgnowania chorych, a w niedzielę czytano na zgromadzeniach lig miejscowych pisemka ludowe.