dysława Bentkowskiego. Był to najmniejszy skład Koła polskiego w ciągu stałego okresu sejmów pruskich.[1]
W tak zwanych polskich gimnazyach w Poznaniu, Ostrowie i Trzemesznie zaprowadzono reskryptem ministeryalnym z 31 marca 1856 r. już w najniższych klasach wykład geografii i historyi w niemieckim języku, a w wyższych klasach dzieła klasyczne łacińskie miały być wyłącznie w tymże języku tłomaczone i objaśniane.[2] Reskrypt ten wydał minister oświaty na wniosek dyrektora gimnazyum ś. Maryi Magdaleny, który kolegium szkolne za swój przyjęło i ministrowi do potwierdzenia przedłożyło.
Gimnazyum w Bydgoszczy, które było pierwotnie katolickiem, zamieniono na protestanckie. Gimnazyum w Lesznie, było wprawdzie początkowo kalwińskiem, ale do niego przyłączono fundusze OO. Pijarów rydzyńskich z tem wyraźnem przyrzeczeniem, że ministerstwo samo nad tem czuwać będzie, aby gimnazyum zatrzymało charakter wszechrzymski i miało dwóch katolickich nauczycieli. Atoli w r. 1859 ani jeden nauczyciel nie wykładał w języku polskim.
Ministerstwo przyrzekło także, że szkoła, założona w Wschowie z katolickich funduszów, zatrzyma znamię połączonych wyznań, wkrótce jednak zamieniono ją na ewangelicką szkołę.
To samo prawie działo się ze wszystkiemi szkołami, które zawdzięczały początek swój katolickim funduszom, a nawet w Krotoszynie, gdzie szkoły mieściły się w poklasztornych zabudowaniach. Przy wszystkich tych szkołach mianowano nauczycielami protestantów, nie znających języka polskiego.[3]
Regulamin rządowy z r. 1859, tyczący się planu nauk i egzaminów w szkołach realnych, uwzględniał w Bydgoszczy, Wschowie i Międzyrzeczu język polski tylko częściowo. Natomiast daleko korzystniej dla nas miała się sprawa
