Haliny. Dyrektorem został były powstaniec, dr. Juliusz Au. Ogromna liczba młodzieży, która się do niej ze wszech stron garnęła, była dowodem, jak bardzo była potrzebna.
Założone przez sędziego Schulzego z Delitzsch w Niemczech instytucye kredytu ludowego, na samopomocy opartego, czyli Spółki pożyczkowe okazały się tak wielką dźwignią postępu ekonomicznego i tak skuteczną bronią stanu średniego przeciwko wyzyskowi żydowskiemu i przewadze kapitałów, że i w W. Księstwie Poznańskiem postanowiono 1860 r. taką Spółkę założyć. Myśl wyszła z łona Towarzystwa Przemysłowego w Poznaniu, do którego w tym roku wstąpiło wielu członków nowych z kół inteligencyi wiejskiej i miejskiej, a pomiędzy nimi Hipolit Cegielski, od 11 grudnia 1860 prezes Zarządu. I tak powstała w r. 1861 pierwsza polska Spółka kredytowa w Poznaniu pod nazwą Towarzystwo Pożyczkowe przemysłowców miasta Poznania.
Ale dopiero po powstaniu przykład dobre wywarł skutki i zaczęto zakładać Spółki pożyczkowe czyli Banki ludowe. W r. 1864 powstaje Spółka w Gniewkowie, 1865 r. w Gostyniu, Trzemesznie i Strzelnie, 1866 r. w Koźminie, Szamotułach i Środzie, 1867 r. w Borku, Kostrzynie, Wągrówcu i Żninie, 1868 r. w Inowrocławiu, Jarocinie, Kłecku, Kobylinie i Kościanie, 1869 r. w Bninie, Miłosławiu, Bydgoszczy, Mixtacie i Murowanej Goślinie, 1871 r. w Gnieźnie, Miejskiej Górce, Wrześni i Książu.[1]
Ale pierwszy ten okres historyi Spółek naszych, trwający od r. 1861—1871, „był to czas nieumiejętnych kreacyi, najlepszych chęci, a braku znajomości najprostszych prawideł gospodarczych i techniki finansowej — to poryw w niejednej Spółce kończący się zachwianiem, likwidacyą, stratami członków; jedne Spółki nie wiedziały o drugich jak
- ↑ Tomaszewski Wł. Pół wieku polskich Spółek zarobkowych. Poznań 1904. I, 23 i n.
