sprawcy Polaka, w odwet czego powiedział w kilka dni później Stefan Cegielski, że, gdziekolwiek prześladują Polaków, zawołać należy: Cherchez le chancelier![1]
Ustawa o kolonizacyi z dnia 26 kwietnia 1886 r., której właściwym sprawcą był Krzysztof Tiedemann, ówczesny prezes rejencyi bydgoskiej, miała na celu wykupienie ziemi z rąk polskich i osiedlenie w W. Księstwie Poznańskiem i Prusach Zachodnich chłopów niemieckich za pomocą 100 milionowego funduszu.
W dwa dni po przyjęciu tej ustawy wygłosił Bismarck w sejmie jednę z najgwałtowniejszych mów swoich przeciwko Polakom, którą zakończył szyderstwem, że bynajmniej nie chce krzywdzić szlachty polskiej, bo majątki polskie będą dobrze zapłacone, więc każdy może z uzyskanej ceny kupna zapłacić swe długi i pojechać do Paryża lub Monaco!
„Bismarck przypuszczał — zauważa Buzek[2] — że po zniszczeniu szlachty polskiej lud polski pozostanie bez wodza w walce narodowej i podda się w zupełności rządowi na wzór Mazurów polskich lub śpiących jeszcze wówczas Górnoślązaków.”
Ustawa o szkołach uzupełniających z dnia 4 maja zniewalała młodych robotników polskich niżej lat 18 do uczęszczania do szkoły wieczornej, która miała być dokończeniem dzieła germanizacyi.
Ustawa o zmudach i karach szkolnych z dnia 6 maja zmuszała rodziców do posyłania dzieci do znienawidzonej szkoły niemieckiej.
Ustawa o stanowieniu nauczycieli elementarnych przez rząd i służbowem ich stanowisku z 15 lipca odbierała patronom i gminom wszelki wpływ na obsadzanie posad nauczycielskich.
Dodatek do etatu państwa z 1 kwietnia celem popierania niemczyzny w dzielnicach polskich przeznaczył:
100,000 m. stypendyum dla akademików Niemców, którzyby zobowiązali się do służby rządowej lub
