wstawali przeciwko wyższemu duchowieństwu i jego bogactwu, przez urządzanie wypraw na dobra biskupie i tym podobne akty swawoli. W r. 1437 najechał Spytek z Melsztyna, protektor husytyzmu w Polsce, dobra biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego, a Dersław z Rytwian zajął należący do księcia oświęcimskiego Zator. Równocześnie Abraham ze Zbąszyna popadł w interdykt biskupa poznańskiego za goszczenie u siebie husytów i stawanie zbrojno przed sądem biskupim. Te objawy samowoli musiały być liczne, gdyż doprowadziły do zjazdu w Nowym Korczynie w r. 1438, który uznał heretyków za nieprzyjaciół kraju i uchwalił konfederację przeciwko każdemu, ktoby heretyckie błędy wyznawał i heretyków osłaniał. Konfederacja ta wystąpiła zbrojno przeciw Spytkowi z Melsztyna, który podniósł zbrojny rokosz, zajął Korczyn i złupił dobra biskupa włocławskiego i Mikołaja Lasockiego, dziekana krakowskiego. W bitwie pod Grotnikami poległ Spytko z Melsztyna, jako ostatni szermierz husytyzmu i pierwszy rokoszanin polski. Po tej porażce husytyzm pojawiał się w Polsce tylko pod nazwą braci czeskich.
Hutten, Ulrich von (1488 — 1523), humanista niemiecki, wędrowny rycerz i literat, wsławił się szeregiem paszkwilów przeciwko papiestwu i duchowieństwu katolickiemu. Popierał Lutra i stąd uważają go za filar reformacji. Był głównym współautorem paszkwilu p. t. Epistolae obscurorum virorum (ob.).
Hymn, z greckiego hymnos „pieśń pochwalna“. U Greków śpiewano hymny na cześć bogów i bohaterów w czasie uroczystych ofiar i obchodów świątecznych. Literatura chrześcijańska wprowadza tę nazwę jako określenie modlitwy pochwalnej, pieśni na chwalę Boga, ułożonej w wierszach rytmicznych. Najpierwsze hymny powstały w Kościele wschodnim jako broń przeciwko wpływom herezji gnostyków, rozpowszechnianym zapomocą pieśni kościelnych. Z hymnów Kościoła wschodniego najsłynniejsze są hymny św. Grzegorza Nazjanzeńskiego i Efrema Syryjczyka. Bogaciej rozwinęła się poezja kościelna w Kościele zachodnim w postaci hymnów łacińskich, których początek odnoszą do św. Ambrożego, biskupa mediolańskiego (zm. w r. 397). Z 94 przypisywanych mu hymnów zaledwo 12 lub nawet tylko 4 hymny uznała krytyka jako rzeczywiście pochodzące od św. Ambrożego. Do nich nie należy przypisywany mu hymn Te Deum laudamus (ob. Ambrozjański hymn).
Do nabożeństwa kościelnego wprowadził hymny dopiero sobór w Toledo w r. 633, a w Rzymie weszły w użycie w XII wieku. W Polsce najdawniejszym hymnem jest „Bogarodzica“ (ob.). Hymny łacińskie, zawarte w brewjarzu rzymskim, pochodzą z XVI i XVII wieku i jest ich 175, podczas gdy ilość znanych obecnie hymnów kościelnych obliczają na pięć tysięcy. Brewjarz, używany w Polsce, zawiera oprócz 175 hymnów brewjarza rzymskiego nadto 18 hymnów na cześć patronów Polski.
Hymnarium, księga liturgiczna, zawierająca zbiór hymnów śpiewanych w Kościele katolickim, wydana w Rzymie w r. 1683.
Hymnologja, nauka o hymnach, oceniająca je ze stanowiska filologiczno-historycznego. Nauka ta, której początkiem jest komentarz Hilarjusa w jego Liber hymnorum, wydany kilkadziesiąt razy w ciągu XV i XVI wieku, rozwinęła się w nowszych czasach przez prace Jakóba Grimma (Hymnorum veteris ecclesiae interpretatio, 1830), Hermana Daniela (Thesaurus hymnologicus, 1841), I. M. Neale (Hymni ecclesiae, 1851), Stevenson’a (The Latin Hymns. Durcham 1851), I. H. Tood’a (The Book of Hymns of the Ancient Church of Ireland, 1855) i innych.
Hypakoe, w brewjarzu Kościoła wschodniego hymn na cześć Zmartwychwstania Pańskiego, odmawiany w postawie stojącej w czasie nocnego nabożeństwa.
Hypeidulia, cześć oddawana przez Kościół katolicki Matce Bożej (ob. Adoracja).
