Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/187

i prekonizację papieską, po złożeniu cesarzowi przysięgi lenniczej i otrzymaniu lenna. Symbolem tej nowej inwestytury nie był już pierścień i pastorał, lecz berło.

 Irak (Mezopotamja), statystyka wyznań, ob. Azja.

 Irańska religja, ob. Parsyzm.

 Irlandja, wyspa na zachód od W. Brytanji, pod względem politycznym dzieli się od dn. 6 grudnia 1921 na dwa odrębne organizmy państwowe a mianowicie Wolne Państwo Irlandzkie, posiadające własną armję i należące od r. 1923 do Ligi Narodów, oraz Irlandję Północną, która zajmuje przeważną część prowincji Ulster i należy do Zjednoczonych Królestw Wielkiej Brytanji. Dzieje Irlandji pod względem wyznaniowym przedstawiają się od X wieku aż do czasów najnowszych jako obraz walk religijno-narodowych między żywiołem tubylczym, celtyckim, a napływowym, anglo-saskim.
 Wprowadzenie chrześcijaństwa do Irlandji nastąpiło w V wieku. Za pierwszego misjonarza Irlandji uchodzi św. Patryk (432—461), będący również jej patronem narodowym. Pierwszymi biskupami Irlandji byli przeważnie Galowie, Szkoci i Brytyjczycy. Zaraz w pierwszem stuleciu po wprowadzeniu chrześcijaństwa nastąpił w Irlandji taki rozkwit życia kościelnego i klasztornego, że wyspa ta w VI wieku zyskała nazwę Wyspy Świętych. Hipoteza odrębności staroceltyckiego „Kościoła iryjsko-szkockiego“ od Rzymu, na której polegały roszczenia irlandzkiej organizacji protestanckiej do wyłącznego używania nazwy „Church of Irland“ (Kościół irlandzki) i stanowiska kościoła państwowego (do r. 1871), nie ma uzasadnienia historycznego a przeczą jej fakty ścisłej łączności kościoła irlandzkiego z Rzymem, jak np. uchwała pierwszego synodu irlandzkiego z r. 450—456, aby odnosić się do Stolicy Apostolskiej o decyzję we wszystkich sprawach wątpliwych tak co do nauki wiary jak co do karności kościelnej. Najazd wikingów normańskich, zwanych przez pisarzy irlandzkich Duńczykami, zniszczył wprawdzie wiele pomników wprowadzonej przez Kościół kultury i cywilizacji, po przyjęciu jednak chrześcijaństwa przez najeźdźców z końcem X wieku spowodował ustalenie organizacji kościelnej. W XII w. powstały istniejące dotychczas arcybiskupstwa w Armagh, Dublinie, Cashel i Tuam.
 W r. 1169 rozpoczął się podbój Irlandji przez Anglików. Król Henryk II, powołując się na bullę papieża Adrjana IV, zyskał pierwotnie poparcie kleru, wkrótce jednak okazały się ujemne skutki inwazji angielskiej także pod względem kościelnym. Królowie angielscy, wówczas jeszcze katolicy, rościli sobie prawo do obsadzania biskupstw i opactw, używali Kościoła do politycznych celów, wprowadzali i protegowali duchownych pochodzenia anglo-saskiego z krzywdą tubylców a wszelkie wysiłki papieży do uzyskania sprawiedliwego traktowania obu narodowości pozostały bez skutku. Zdobywcy angielscy uważali Irlandczyków za rasę poślednią i dopuszczali się niesłychanych krzywd, jak np. uchwała parlamentu z r. 1367, orzekająca nieważność małżeństw mieszanych angielsko-irlandzkich. Duchowieństwu irlandzkiemu utrudniano porozumiewanie się z papieżem, często zagarniano świętopietrze i ofiary pochodzące z Irlandji na rzecz skarbu angielskiego.
 Henryk VIII, który oderwał Anglję od Kościoła katolickiego, napotkał w Irlandji na znacznie większe trudności dla swojej reformy. Starał się je zwalczać na drodze okrutnych prześladowań katolicyzmu, które trwały pod jego następcami aż do XIX wieku. Martyrologja narodowa irlandzka stała się równoznaczną z martyrologją religijną. Na katolików nałożono opłatę dziesięcin na rzecz duchowieństwa anglikańskiego, majątki kościelne konfiskowano, zakonników wypędzano z kraju, niszczono relikwje i obrazy, przyczem uległy zagładzie cenne zabytki historyczne. Edward VI (1547—1553) wprowadził w Irlandji przymusowo liturgję anglikańską i używanie urzędowego modlitewnika „Book of Common Prayer“ (ob. Anglikanizm). Za króla Jakóba I (1603—1625) sprowadzono cale zastępy kolonistów i dzierżawców, przeważnie prezbiterjanów, dla wypierania katolików, którym wydzierano ziemię. Ja-