rodowe, ilość i stanowisko innych wyznań poza Kościołem katolickim, stan duchowieństwa, organizacja i uposażenie Kościoła oraz prawa, które w tem państwie posiada.
Konstytucja Państwa polskiego z r. 1923 nie stanęła na stanowisku indyferentyzmu religijnego i rozdziału, a raczej uznała, że sfera religijna wchodzi w zakres interesów państwowych. Stojąc na tem stanowisku i uwzględniając znaczenie religji katolickiej w Polsce, jako religji większości narodu, postanowiła uregulować stosunek Kościoła do Państwa na podstawie układu ze Stolicą Apostolską. Temu postanowieniu konstytucji stało się zadość przez zawarcie konkordatu z 10 lutego 1925 r. (ob. Konkordat).
Kościół krajowy (niem. Landeskirche), pojęcie prawne, wprowadzone przez protestantyzm w myśl zasady: cuius regio illius religio, wedle której panujący ma prawo oznaczać religję swoich poddanych (ob. Terytorjalizm). Pojęcie to, przeciwne idei powszechności Kościoła i pozbawiające go. jego istotnej cechy, zostało przez Kościół stanowczo odrzucone. „Kościołami krajowemi“ mianują się zatem tylko terytorjalne związki wyznaniowe protestanckie.
Kosmogonja, wyobrażenie o powstaniu świata, jest w każdej niemal religji pierwotnej odmienne. O ile ono polega na mitologji a nie na objawieniu, wyłączywszy zatem kosmogonję chrześcijańską, widzimy, że mitologiczne wyobrażenia o początku świata zawisłe są od dwóch różnych przyczyn. Pierwszą jest przyroda kraju, w którym powstało pewne pojęcie kosmogoniczne, oraz znajomość zjawisk przyrody u jego mieszkańców. W ten sposób tłumaczy się, że kosmogoniczny czyn bóstwa w obfitującej w wody Babilonji polegał na ujarzmieniu tego żywiołu a w suchej i piaszczystej Syrjina sprowadzeniu wody. Drugą przyczyną jakości mitów kosmogonicznych jest stan pojęć religijnych u ludu, wytwarzającego pewien mit, jego pojęcie o bóstwie i o stosunku bóstwa do świata. Właściwością kosmogonij starożytnych jest politeizm, łączenie powstania świata z powstawaniem bóstw czyli teogonją i przyoblekanie sił i zjawisk przyrody w postacie licznych bóstw. Tak np. kosmogonja babilońska uosabia żywioł wodny, Apsu, jako istotę męską, przedstawiającą wody słodkie i Thiamat, matkę bogów, wody słone. Z połączenia tych wód powstali pierwsi bogowie, Auszar i Kiszar, Anu i Ea, oraz Marduk, poskromiciel żywiołu wodnego, matki bogów Thiamat, z której łona sam wyszedł. Kosmogonja grecka przedstawia powstanie świata w ten sposób, że Erebos (ciemność) i Nyx (noc) spłodziły Eter (światło) i Hemerę (dzień). Według kosmogonji chaldejskiej najwyższy bóg Bel (Baal) przeciął swą małżonkę na dwoje i z dwóch jej części utworzył niebo i ziemię a bogów i ludzi lepił z gliny, zroszonej własną krwią. Starożytny Egipt wytworzył kilka mitów kosmogonicznych. Najwięcej rozpowszechniony był mit, powstały w Heliopolis: na początku był prażywioł wodny, Nun, z niego powstało bóstwo słoneczne Ra, które spłodziło samo z siebie Szu i Tefnut, tych zaś dziećmi były Geb i Nut, niebo i ziemia, które znów spłodziły braci Ozirisa i Seta i ich małżonki Izis i Neftis.
Kosmogonja chrześcijańska polega na historji stworzenia, opowiedzianej w pierwszym rozdziale Mojżeszowej księgi rodzaju (Genesis). Przedstawienie to, przypisujące powstanie świata dziełu twórczemu jedynego Boga, uznała papieska komisja biblijna w orzeczeniu z 30 czerwca 1909 za historyczne. Wedle tego opisu stworzenie świata nastąpiło w sześciu okresach („dniach“), stąd hexahemeron (sześć dni), który tłumaczą różne teorje, jak literalna, idealistyczna (alegoryczna, poematyczna, wizyjna), teorja perjodyzmu i teorja eklektyczna.
(Hermann Gunkel: Schöpfung und Chaos 1895. Braun: Über Kosmogonie. Münster. 1895 i Guibert: Les origines. Pąris. 1896).
Kosmologia, nauka o wszechświecie, wyrażenie wprowadzone do filozofji przez Kanta, jako określenie wiadomości o świecie, czyli o tem wszystkiem, co jest poza własnem ja, w przeciwstawieniu do psychologji, jako wiadomości o samym sobie. Kosmologja jest częścią metafizyki, t. j. tłumaczy istnienie świata w sposób
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/250
Ta strona została przepisana.
