Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/318

rezydencyj we Włoszech. Gałąź żeńska zakonu, oliwetanki, posiada kilka klasztorów w Anglji, Szwajcarji i Ameryce Północnej.

 Oliwna góra, ob. Gethsemane.

 Ołtarz, miejsce do składania ofiar, w starożytności pagórek lub wzniesienie zbudowane z kamieni. U Żydów, Greków i Rzymian były ołtarze całopalne lub kadzielne, stosownie do rodzaju ofiar. W Kościele katolickim ołtarz, przy którym odprawia się ofiara mszy św., jest to stół kamienny lub drewniany z płytą kamienną, zawierającą cząstkę relikwji, czyli t. zw. grób ołtarzowy. Musi na nim stać krzyż i przynajmniej dwie świece. Ołtarz może być stały (altare fixum) albo ruchomy, przenośny (portatile). Ołtarzami uprzywilejowanemi są te, przy których tylko w pewne dni i tylko pewnym osobom wolno odprawiać mszę św., albo też ołtarze, mające przywilej papieski, że do każdej mszy, przy nich odprawionej, przywiązany jest odpust zupełny dla dusz cierpiących w czyścu.

 Oneida Community (ang.), gmina perfekcjonistów, ob. Perfekcjoniści.

 Opaci (łać. abbas, po syro-chaldejsku „ojciec“), 1) przełożeni klasztorni w zakonach benedyktynów, cystersów, trapistów i in. noszą ten tytuł, jeśli klasztor liczy przynajmniej 12 mnichów (w Polsce opactwo cystersów w Szczyrzycu, diec. tarnowska), 2) przełożeni kościołów kolegjackich, w których obowiązuje życie wspólne (prepozyci). Opaci, wyjęci z pod władzy biskupiej (abbates exempti) i zarządzający pewnem terytorjum z władzą biskupią, zwą się „abbates nullius“ t. j. opatami nie należącymi do żadnej diecezji. Opaci zakonni są albo dożywotni albo wybierani na trzy lata, stosownie do reguły zakonu. Wybiera ich ogół zakonników pewnego klasztoru a zatwierdza biskup, opatów zaś, wyjętych z pod władzy biskupiej, papież. Opatom przysługuje prawo używania odznak biskupich, t. j. mitry (infuły), pierścienia i pastorału. W klasztorach żeńskich godności opata odpowiada godność ksieni (abbatissa).
 W Polsce istniały bardzo liczne i bogato uposażone opactwa, z których 13 za czasów Augusta III należało do nominacji królewskiej. Po rozbiorach w b. zaborze austrjackim zniósł je Józef II a w b. zaborze pruskim rząd pruski w r. 1830. W b. Królestwie Kongresowem arcybiskup warszawski, Franciszek Malczewski, przedstawił papieżowi, że na uposażenie nowych biskupstw i seminarjów duchownych można użyć tylko dóbr klasztornych, uzyskał zezwolenie papieskie i pismem z 17 kwietnia 1819 zniósł w granicach Królestwa wszystkie opactwa, bogatsze klasztory i kolegjaty, a mianowicie opactwa benedyktyńskie św. Krzyża i w Sieciechowie, cysterskie w Jędrzejowie, Lędzie, Koprzywnicy, Wąchocku i Sulejowie, norbertańskie w Hebdowie i Witowie, kanoników laterańskich w Mstowie i Czerwińsku i wiele innych.
 (Por. artykuł p. t. Opaci i opactwa w „Encyklopedii Staropolskiej” Zygmunta Glogera).

 Opatrzność Boża. Dogmat wiary Kościoła katolickiego, że Bóg rządzi światem i opatrznością swoją zachowuje stworzenie od zagłady, mieści w sobie wiarę w opiekę Boga nad światem, czyli działalność, różną od działalności twórczej, obejmującą zachowywanie stworzenia i współdziałanie z nim, czyli rząd nad światem. Przeciwnikami tego dogmatu są ateiści, nie uznający istnienia Boga, materialiści, fataliści i deiści, widzący w wszechświecie tylko działanie przypadku lub ślepych sił przyrody, oraz pesymiści, podnoszący przeciwko wierze w opatrzność zarzut istnienia zła na świecie. Stoicy, arystotelicy arabscy i Platon uznawali opatrzność tylko w znaczeniu opieki nad całością rzeczy ludzkich a odrzucali wiarę w opiekę bożą nad poszczególnemi indywiduami i nad drobnemi sprawami ludzkiemi.

 Opatrzność bożej kongregacji: 1) Córki Opatrzności Bożej, zgromadzenie, założone w Paryżu w r. 1643. 2) Siostry Op. B. a) w Alzacji, zał. 1783 r., b) w Lotaryngji, zał. 1762 r., c) w Monasterze w Westfalji, zał. 1842 r., d) w Moguncji, zał. 1851, e) w Turynie, zał. 1834, i f) w Udine i Cormons, zał. 1839. 3) Córki Opatrzności, czyli rosminjanki we Włoszech. 4) We Francji powstawały pod wezwaniem Opatrzności Bożej w XVII do XIX w. liczne kongregacje żeńskie,