Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/37

instytut w Łowiczu, którego wychowańców zwano bartoszkami. Z końcem XVIII w. wygaśli zagranicą, a z początkiem XIX w. w Polsce.
 2) Bartolomitami w średnich wiekach zwano osiedla wypędzonych z Armenji mnichów bazyljańskich a mianowicie w Genui przy kościele Św. Bartłomieja i w innych miastach włoskich. Przyjęli regułę benedyktynów a później dominikanów. Gdy liczba zakonników zmalała i do zakonu wdarły się nadużycia, Inocenty X zniósł ten zakon.

 Baudouin Piotr Gabrjel (1689 — 1768), misjonarz francuski, osiadł w Warszawie w r. 1717 i oddał się pracy duszpasterskiej i miłosierdziu. Z uzbieranych osobiście składek założył w r. 1732 dom podrzutków a następnie szpital Dzieciątka Jezus w Warszawie, istniejący dotychczas.

 Bazylejskie wyznanie. Pod tem mianem znane są dwa pisma teologiczne, zawierające artykuły wiary reformowanych Szwajcarów, a mianowicie: 1) confessio Muelhusiana z r. 1537 i 2) confessio Helvetica prior (por. Helweckie wyznanie wiary).

 Bazylejski sobór, zwołany przez papieża Marcina V, w r. 1431 miał za zadanie przyprowadzić czeskich zwolenników Jana Husa do zgody z Kościołem katolickim, przywrócić jedność z Kościołem greckim, wznowić dawną karność kościelną i przeprowadzić reformę Kościoła. Żadnego z tych zadań sobór bazylejski nie spełnił a przez cały czas swego trwania zajmował się walką z papieżem Eugenjuszem IV z powodu kwestji rzekomej wyższości soboru nad papieżem. Nie chcąc poddać się papieżowi, sobór postanowił złożyć go z urzędu i wybrał antypapieża w osobie ks. Sabaudzkiego Amadeusza VIII, który przybrał imię Feliksa V. Po śmierci papieża Eugenjusza IV sobór, przeniesiony do Lozanny, pojednał się z jego następcą, papieżem Mikołajem V, antypapież Felix V zrezygnował a sobór w r. 1449 się rozwiązał.

 Bazyli św., zwany Wielkim, doktór Kościoła, ur. ok. r. 330 w Cezarei w Kappadocji, został w r. 370 biskupem Cezarei. Zmarł w r. 379. Wraz z bratem swoim św. Grzegorzem nisseńskim i przyjacielem św. Grzegorzem nazjanzeńskim stanowi grupę trzech, zwaną w historji kościoła „Wielkimi z Kapadocji“. Jest jednym z czterech ojców Kościoła greckiego. Wielki kaznodzieja i teolog ascetyczny zwalczał sektę arjańską i napisał liczne dzieła teologiczne oraz regułę założonego przez siebie zakonu bazyljanów. Do literatury klasycznej należy jego traktat „O sposobie korzystania z autorów świeckich“, kilkakrotnie wydawany od czasów Odrodzenia.

 Bazylidjanie, sekta, ob. Gnostycyzm.

 Bazylika, czyli portyk królewski, w starożytnych Atenach budynek, w którym urzędował Archon Basileus, t. j. jeden z 9 najwyższych urzędników republiki ateńskiej. Obecnie bazylikami nazywają się kościoły katolickie ze względu na ich budowę o trzech lub pięciu nawach, oddzielonych szeregiem kolumn z półkrągłem sklepieniem na końcu nawy środkowej, zwanem absydą, albo też nazwę tę nadaje się kościołom znaczniejszym, szczególnie wyróżnionym pod względem liturgicznym na mocy przywileju papieskiego. Starodawny zwyczaj nadaje tytuł bazyliki katedrze krakowskiej na Wawelu a osobny dekret papieski z r. 1920 kościołowi 00. Franciszkanów w Krakowie. W Warszawie jest bazyliką kościół Serca Jezusowego na Michałowie na mocy przywileju papieskiego.

 Bazylianie, zakon według reguły ułożonej przez św. Bazylego (ob.), zatwierdzonej w IV i V wieku przez papieży Liberiusa, Damazego i Leona Wielkiego. Rozszerzał się głównie na Wschodzie. Po unji florenckiej w r. 1439 (ob. Florencki sobór) zostali bazyljanie uniccy wprowadzeni do Europy zachodniej. Bazyljanie schizmatyccy zaś pozostali na górze Athos (ob.) i w Rosji, gdzie jeszcze w r. 1917 posiadali 500 klasztorów z 13 tysiącami mnichów. W Polsce i na Litwie rozszerzyli się jeszcze przed unją brzeską (ob. Unici), a w r. 1617 zostali zorganizowani jako zakon unicki w Kongregację Przenajświętszej Trójcy pod zwierzchnictwem proto-archimandryty, czyli generała. W r. 1743 nastąpiła ponowna organizacja, a mianowicie połączenie bazyljanów pol-