Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/374

SALWATORJANKISAVONAROLA

369

---

Marji od Krzyża). Do r. 1889 działalność ich polegała głównie na rozszerzaniu literatury katolickiej. Posiadają własne drukarnie w Rzymie i w Welkenrädt, własne czasopisma: Nuntius Romanus, Misjonarz w wydaniu polskiem i włoskiem („Wiadomości Salwatorjańskie“), czasopismo włoskie dla dzieci („L’amico dei fanciulli“) i Kalendarz Apostolski. Od r. 1889 rozpoczęli działalność misjonarską w powierzonej sobie prefekturze apostolskiej w Assam w Indjach, gdzie prowadzą 39 stacyj misyjnych. Czynni są także jako misjonarze pośród Indjan amerykańskich. W Europie i Ameryce posiadają 28 domów zakonnych, z tych jeden w Polsce w Trzebini (diec. krakowska).

 Salwatorjanki, żeński odłam kongregacji Salwatorjanów, założony w r. 1888 przez ks. Jordana w Rzymie. Trudnią się wychowaniem dziewcząt, prowadzeniem ochron i sierocińców oraz pielęgnowaniem chorych i starców. Posiadają dom macierzysty w Rzymie, 13 domów zakonnych w Europie, a 7 w Ameryce Północnej i w Assan w Indjach.

 Samarytanie, mieszkańcy Palestyny zachodniej, ludność, powstała po zdobyciu państwa izraelskiego przez Assyryjczyków (r. 722 przed Chr.) ze zmieszania pozostałych tam Żydów z kolonistami, osiedlonymi przez zdobywców. Po powrocie Żydów z niewoli babilońskiej (r. 536 przed Chr.) chcieli wziąć udział w odbudowie świątyni jerozolimskiej. Nie zostali dopuszczeni przez Żydów, którzy odnosili się do nich z pogardą, jako do obcoplemieńców. Wskutek tego wybudowali osobną świątynię na górze Garizim i utworzyli osobną społeczność religijną. Dotychczas istnieje gmina samarytańska w Nablus, dawniejszem Sichem. Religja ich nie różni się zasadniczo od religji żydowskiej. Z ksiąg Starego Testamentu uznają tylko pentateuch i wyłączają z wiary wszelki antropomorfizm. Wierzą w sąd ostateczny i zmartwychwstanie ciał, w istnienie nieba i piekła, duchów dobrych i złych.

 Sanctissimum, ob. Eucharystja.

 Sanctus przy mszy św. hymn pochwalny (trisagium), zaczynający się od trzykrotnie powtórzonego słowa „Sanctus“ (po polsku: „Święty, Święty, Święty Pan Bóg zastępów... i t. d.), odmawiany lub śpiewany przez kapłana, a następnie przez chór. Dzieli się na dwie części: właściwe „Sanctus“ i „Benedictus“. Tę drugą część śpiewa chór po Podniesieniu, jako hymn na cześć Boga-Człowieka, obecnego na ołtarzu.

 Sandemanjanie (glasyci), sekta presbiterjańska, założona przez predykanta szkockich presbiterjanów, Johna Glasa. Otrzymała nazwę od jego zięcia Roberta Sandemana (1718 — 1771), który zebrał naukę Glasa, ułożył w tezy i był przełożonym sekty. Doktryna ta polega na uznawaniu tłumaczonego literalnie Pisma św. za wyłączne źródło prawd wiary; zabrania spożywania krwi i mięsa zwierząt duszonych, gier hazardowych i wszelkich uciech światowych. Sekta liczy ok. 2.000 wyznawców w Anglji i w Ameryce.

 Sandomierska zgoda, ob. Zgoda Sandomierska.

 Sanhedryn (greck. synedrion), najwyższa rada żydowska, trybunał polityczno-religijny, złożony z 70 członków. Powstał ok. r. 200 przed Chr., a przestał istnieć oficjalnie w r. 70 po Chr. Był nie tylko instytucją sądową i prawno-administracyjną, ale zarazem najwyższą instancją w sprawach religji mojżeszowej. Wydawał też wyroki śmierci, które jednak nie były ostateczne, gdyż za czasów oficjalnego istnienia sanhedrynu państwo żydowskie było prowincją rzymską, a prokurator rzymski miał prawo w każdej sprawie, osądzonej przez sanhedryn, powtórnie przeprowadzić proces i mógł uniewinnić oskarżonego, albo zatwierdzić wyrok sanhedrynu.

 Saturnalja, święta, obchodzone przez starożytnych Rzymian 17 grudnia ku czci Saturna, boga zasiewów i urodzaju.

 Savonarola Hieronim (Fra Girolanio), ur. w r. 1452 w Ferarze, stracony w Florencji w r. 1498. Był zakonnikiem dominikańskim i przeorem klasztoru św. Marka w Florencji. Swojemi kazaniami wywierał potężny wpływ na współczesnych. Żądał reform na polu politycznem i kościel-