Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/61

ralis“ ustanowiony przez papieża Grzegorza Wielkiego sposób śpiewania przez duchowieństwo psalmów, hymnów, responsorjów i innych śpiewów liturgicznych, w odróżnieniu od „musica figuralis“ (w Polsce „figurał“) czyli utworów harmonizowanych, wielogłosowych. 2) Chorałem nazywa się również księga, zawierająca zbiór melodyj chóralnych, używanych w kościele. Chorał polski, zatwierdzony przez synod w Piotrkowie w r. 1577, zawiera śpiewy kościelne polskie, pochodzące z XV wieku, wydany przez Collegium majus uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. 3) Chorał protestancki stanowią pieśni religijne, wprowadzone przez Lutra, które śpiewa cały zbór przy towarzyszeniu organów.

 Chór, w budownictwie kościelnem część nawy głównej przed wielkim ołtarzem, w kościołach klasztornych, po prawej stronie wielkiego ołtarza, oddzielona od reszty nawy głównej balustradą, w kościołach klasztornych kratą (ob. Presbiterjum). Miejsce to jest przeznaczone dla duchowieństwa lub dla zakonników, asystujących przy ceremonjach kościelnych. Chórem nazywają także wzniesienie, umieszczone w kościele, zwykle nad głównem wejściem, także z boku wielkiego ołtarza, na którem mieszczą się organy i inne instrumenty muzyczne, muzycy i śpiewacy.

 Chrystologia, nauka teologiczno-dogmatyczna o Wcieleniu Syna Bożego. Treścią jej jest udowodnienie, że Chrystus Pan jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem oraz soterologja, t. j. nauka o dziele Odkupienia. T. zw. reformacja nie naruszała podstawowej nauki o dwoistej naturze Chrystusa, lecz między luteranami a reformowanymi istnieje spór co do rodzaju tego połączenia.

 Chrystus, greckie tłumaczenie hebrajskiego wyrazu messias (mesziach), zn. „namaszczony“, w Nowym Testamencie nazwa Jezusa, który został przez Ducha Św. namaszczony na króla, kapłana i proroka (ob. Jezus Chrystus).

 Chrystusa zakon. Zakon rycerski, założony przez króla portugalskiego, Dionizego I w r. 1318 dla obrony państwa przeciw Maurom. Zatwierdzony przez papieża Jana XXII jako zakon reguły św. Benedykta, został w r. 1797 sekularyzowany i zamieniony na order świecki.

 Chryzma, ob. Oleje święte.

 Chrzcielnica, ob. Baptisterium.

 Chrześcijan prześladowanie. Gdy państwo uważa religję chrześcijańską za sprzeczną ze swemi interesami, uznaje ją za niedozwoloną a wyznawców jej stara się wytępić lub zmusić do zmiany religji. Przy każdem takiem prześladowaniu powtarza się zjawisko, że wykonawcy woli państwowej podstawiają jako interes państwa swój własny interes lub interes bliskiej sobie grupy społecznej i starają się go zaspokoić na koszt prześladowanych.
 W pierwszych dziesiątkach lat ery chrześcijańskiej państwo rzymskie, które wszystkim podbitym przez siebie narodom pozostawiało wolność wyznania, uważało chrześcijaństwo za sektę żydowską i tolerowało je jako religję dozwoloną (religio licita). Wkrótce jednak rozpoznały władze rzymskie, głównie wskutek skarg zanoszonych przez żydów na chrześcijan, różnice dzielące obie te religje i uznały chrześcijaństwo za religję zakazaną (religio illicita). Wyznawanie i rozszerzanie takiej religji uchodziło za występek przeciw prawom państwowym, zwłaszcza gdy jej wyznawcy wzbraniali się oddawać cześć boską posągom cesarzy i brać udział w publicznych uroczystościach pogańskich. Chrześcijan uważano za uczestników tajnych zgromadzeń (Collegia illicita) i za winnych braku czci dla cesarza (inpietas in principes), za co groziła kara tortur, wydanie na pożarcie dzikim zwierzętom lub spalenie żywcem. Oddawanie przez chrześcijan czci bóstwu duchowemu i niewidzialnemu uważały władze rzymskie za bezbożność (sacrilegium), występek taki zaś karało prawo również rzucaniem na pastwę dzikim zwierzętom lub karę krzyża. Wreszcie obwiniano chrześcijan o czarnoksięstwo, także zagrożone ukrzyżowaniem lub karą spalenia żywcem. Oprócz tych rzekomych naruszeń prawa państwowego przez chrześcijan, grał już wówczas znaczną rolę interes bliskich władzom państwowym jednostek,