Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/63

nauki Kościoła, jest zgładzenie grzechu pierworodnego oraz wszystkich grzechów, któreby ochrzczony popełnił do chwili chrztu.
 Chrztu udziela się przez polanie wodą i wymówienie słów: „Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha św.“. Ceremonja chrztu obejmuje nadto szereg czynności symbolicznych, jak włożenie do ust chrzczonego soli jako symbolu mądrości, wyrzeczenie się szatana i wyznanie wiary, czynione w imieniu chrzczonego przez rodziców chrzestnych, podanie im płonącej świecy na znak żywej wiary, namaszczenie olejem katechumenów i chryzmem. Inne są ceremonje przy chrzcie dzieci, a inne przy chrzcie dorosłych. Chrztu udziela proboszcz lub jego zastępca. Gdy zachodzi niebezpieczeństwo śmierci mającego być ochrzczonym, każdy chrześcijanin może mu udzielić chrztu.
 Doktryna Lutra, zawarta w t. zw. księgach symbolicznych, zachowała wiarę w skutki chrztu, a mianowicie odpuszczenie grzechów, odrodzenie i skłonienie woli do dobrego. U Zwinglego jest chrzest tylko symbolem i obowiązkowym znakiem przynależności do kościoła reformowanego. Tak wyznanie ewangelicko-augsburskie (luterskie) jak i reformowane zachowały chrzest dzieci, który odrzucali anabaptyści, kwakrzy i baptyści. W krajach zarówno katolickich jak protestanckich, w których nie nastąpił tak zwany rozdział kościoła od państwa, ma chrzest także skutki prawne, ponieważ akt chrztu, przy którym ochrzczony otrzymuje imię chrzestne, zapisuje się w księgach metrykalnych, będących dokumentem publicznym.

 Ciemna jutrznia, nabożeństwo, odprawiane w kościołach katolickich we środę, czwartek i piątek Wielkiego Tygodnia na pamiątkę pojmania Chrystusa Pana i Jego znieważania i dręczenia w ciągu nocy po pojmaniu. Ciemną jutrznię nazywają także lamentacjami od śpiewanych w czasie tego nabożeństwa trenów Jeremjasza, czyli lamentacyj.

 Cieszkowski August, filozof i ekonomista polski (1814 — 1894), przepowiada w najznakomitszem ze swych dzieł p. t. „Ojcze Nasz“ rozpoczęcie w obecnych czasach trzeciej epoki dziejów ludzkości, epoki Ducha św., która jako spełnienie harmonji życia ma skojarzyć sporne żywioły, wznieść poniżonych i złączyć, co było rozerwane.

 Claver Piotr św., kanonizowany przez Leona XIII jezuita hiszpański, żyjący od r. 1583 do 1654, patron misyj afrykańskich, poświęcił całe życie nawracaniu i uwalnianiu murzynów. Dalsze spełnianie jego dzieła jest celem „Sodalicji św. Piotra Klawera“, założonej w r. 1894.

 Cmentarz. Wskutek wierzeń w życie pozagrobowe, zawartych we wszystkich niemal religjach świata, grzebanie zmarłych połączone jest z obrzędami religijnemi, a miejsce grzebania, czyli cmentarz, nosi cechy instytucji wyznaniowej. Dążenie nowoczesnych prawodawstw do zupełnego zlaicyzowania cmentarzy i nadania im charakteru bezwyznaniowego jest tylko częściowo podyktowane względami higjeny, którym zresztą uczyniono już zadość, usuwając grzebanie zmarłych w kościołach i zakładanie cmentarzy koło kościołów i pośród domów mieszkalnych. Względów tych przestrzegał Kościół już od IX wieku, dbając o to, aby chowano zmarłych poza miastem i czyniąc wyjątek od tej reguły tylko dla biskupów, książąt panujących i osób szczególnie Kościołowi zasłużonych. Przeprowadzenie tej zasady w Polsce napotykało trudności z powodu zakorzenionego od czasów wprowadzenia chrześcijaństwa zwyczaju grzebania zmarłych przy kościele. Na pierwszym cmentarzu poza miastem, założonym w Warszawie w r. 1781 przez Księży Misjonarzy dla parafjan św. Krzyża, przez dłuższy czas grzebano tylko duchowieństwo. Według obecnego prawa kanonicznego winni biskupi starać się, aby tam, gdzie niema wyznaniowego cmentarza katolickiego, a większość ludności jest katolicką, cmentarz gminny był poświęcony lub przynajmniej część jego, przeznaczona dla katolików. W Polsce były dotychczas cmentarze prawie wyłącznie instytucjami wyznaniowemi. Gdy zaś art. 113 Konstytucji pozostawia „każdy związek religijny, uznany przez Państwo“ w posiadaniu i używaniu „zakładów wy-