Strona:Stanisław Posner - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela.djvu/17

—   15   —

nie tych zasad sięgają humanizmu XIV i XV stulecia, reformacji religijnej XVI st., politycznych przeobrażeń Anglji w XVII wieku i t. d. i t. d. Konstytuanta po raz pierwszy nadała tym zasadom, wypracowanym przez filozofów, siłę czynników życia; w ich duchu odbudowała wiele stron życia społecznego. Dwie były główne zasady tego rodzaju, które Konstytuanta zdjęła z obłoku marzenia i w surowej pracy prawodawczej ukuła z nich podwaliny, a na podwalinach tych wznieść chciała gmach, w którym żyćby mogło i doskonalić się społeczeństwo i naród. Dwie te zasady: wolność i równość, dwa wyrazy, które my dzisiaj wypowiadamy z najzupełniejszym spokojem, dwa wyrazy popularne, zrozumiałe dla wszystkich, były w chwili, gdy je na stole Konstytuanty wypisano, w życiu Francji ówczesnej źródłem zgrozy i rewolucji. Na ruinach starego feodalnego, wykluczającego równość i wolność społeczeństwa, wyrastać zaczęło nowe z tych dwu źródeł początek swój biorące, pierwiastkami temi nasiąkłe, od fundamentów odnowione, społeczeństwo rewolucji. Konstytuanta, która urodziła się w przeciwstawieniu do zasad, na których spoczywało społeczeństwo feodalne, chciała przedewszystkim, aby radykalnej zmianie uległo bezprawie jednostki wobec państwa i zależność jej praw od warunków pochodzenia, od przynależności do stanu. Krytycy Konstytuanty, zapominając, że ten program był, że z natury rzeczy być. musiał negacyjnym, zarzucali działaczom społecznym z r. 1789, że program ich był zbyt ciasny i zbyt egoistyczny. Zbyt ciasny