Strona:Stanisław Posner - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela.djvu/30

—   28   —

że w sądzie badacza niemieckiego jest wiele przesady, dodamy tutaj, że porównanie jego jest czysto formalnej natury i że znaczenie tych dwu aktów w stosunku do czasu i miejsca było zgoła różne. Deklaracja amerykańska była dziełem praktyków życiowych, urodziła się z bezpośredniej potrzeby życia. Deklaracja francuska była objawieniem filozofów raczej i bohaterów, którzy, dla Francuzów pracując, mieli na myśli ludzkość całą i pracując, walcząc i ginąc w obronie pewnego momentu historycznego, mniemali, że żyją dla wieczności i dla niej pracują. Do konstytucji 1791 r. deklaracja praw w niektórych swoich częściach przyczepiona jest jak gdyby sztucznie. Poucza o równości praw to jest o demokracji, podczas gdy konstytucja 1791 r. wprowadzała nie powszechne demokratyczne prawo wyborcze a tylko ograniczone, na cenzusie majątkowym oparte. Mówi o wszechwładztwie ludu (art. III, p. wyżej str. 17 u dołu), a tymczasem konstytucja 1791 roku zachowała przecież monarchję we Francji. Takich sprzeczności, takiego rozziewu nie było w Ameryce pomiędzy uroczystym oświadczeniem we wstępie do konstytucji, a samym aktem konstytucyjnym, co więcej pomiędzy deklaracją a życiem. Oto jeszcze jeden dowód, że autorowie deklaracji pisali dla ludzkości i dla wieczności.
 Dwie następne konstytucje francuskie, konstytucja 1793 r. i konstytucja 1795 r., zawierały również deklaracje praw, obszerniejsze od deklaracji 1789 r. Po upadku Napoleona i przywróceniu władzy królewskiej, gdy chodziło o wykreślenie z życia politycznego