Takiej politycznej emigracyi, jak była polska emigracya po 1831-ym roku, Europa jeszcze nie widziała. Francya przypomniała sobie wreszcie, że ma pewne obowiązki do spełnienia wobec narodu, który cały swój najbogatszy kwiat — przeszło dwieście tysięcy swoich najdzielniej szych synów, którzy podczas dwudziestoletnich wojen Napoleońskich na wszystkich polach bitew w Europie swą krew przelewali — dla chwały, potęgi i wielkości Francyi był poświęcił. Izby ustanowiły fundusze dla utrzymania tymczasowego emigrantów i dały solenne zapewnienie, że naród polski nie zaginie.
Jaki nadmiar wspaniałomyślnej wdzięczności!
I tak rozsypały się resztki wojska polskiego po całej Europie, bohaterskiego wojska, do którego Oswald Marbach zwrócił płomienne słowa swej pieśni:
»Du kennst nicht Furcht, noch Bangen,
Du bist durch Tod zur Freiheit eingegangen!
Du bist besiegt, doch bist Du nicht bezwungen!
Denn Freiheit hat, wer fur sie stirbt, ervungen!«
Istotnie pomarli za wolność, ale w proroczem uniesieniu przepowiada Polakom niemiecki poeta rychłe wskrzeszenie:
»Aus Deinem Grabe wirst Du neu erstehen,
So oft ein Volk zum Freiheitstode geht!«
Czyżby się już teraz miało ziścić natchnione proroctwo niemieckiego wieszcza? Przecież, jeżeli kiedyś, to teraz właśnie walczy naród niemiecki w tej »świę-
