rozkazów i poleceń można naginać do karności, skuteczniej, niż teoretycznemi wykładami i kazaniami. Instruktor musi[1] „przyzwyczaić swoich chłopców do posłuchu nie tylko natychmiastowego i dokładnego, ale także chętnego i pogodnego. Ścisła karność wymaga nieraz hamowania zbyt energicznej inicjatywy, jak i pobudzania ociężałości; najlepsi chłopcy często mają wadę pewnej samowoli, polegającej nie na przekraczaniu woli przełożonych, ale na nazbyt pochopnem uzupełnianiu rozkazów, niespokojnem wywoływaniu ich, narzucaniu swojej woli i swojej inicjatywy: taka inicjatywa z dołu musi być przez harcmistrza umiejętnie opanowana i ujęta w karby, aby harmonji całości pracy nie psuła, aby samodzielność nie wyradzała się w samowolę.
Instruktor sam musi dbać o staranne przygotowanie swoich rozkazów, by były zawsze wyrazem pewnego konsekwentnego planu, a nie dorywczego „widzimisię“. Przytem pamiętać musi zawsze, że życie powierzonych mu do pracy skautowej chłopców jest zorganizowane i że przeważnie mają czas zajęty dosyć szczelnie. Dlatego dbać musi o to także, aby jego rozkazy nie wywoływały w tem życiu zamieszania; musi przewidzieć możliwe kolizje z wymaganiami szkoły i rodziców i bezwzględnie ich unikać, rozporządzając tylko rzeczywiście wolnym czasem chłopców“. Z drugiej strony nie należy pod tym względem przesadzać: chłopiec, jeśli zechce, potrafi bardzo wiele czasu znaleźć na różne mniej lub mało pożyteczne zajęcia, dlaczegoby nie mógł znaleźć go na harce, które najczęściej dadzą mu jedyną sposobność ćwiczeń fizycznych, a w ogromnym stopniu uzupełnią, jeśli nie skorygują wychowanie moralne i narodowe. W każdym razie rozkład zajęć skautowych należy godzić z zajęciami w domu i szkole. Postęp w naukach i wogóle spełnianie obowiązków zawodowych będzie tu czynnikiem decydującym.
Drużynowy musi dbać bardzo o należyty stosunek pracy skautowej do domu i szkoły. Władza jego nad chłopcami wynika przecież z zezwolenia rodziców na wstąpienie do drużyny, ze szkołą zaś harcerstwo współdziała w wychowaniu. Ułożenie stosunków z domem i szkołą wymaga wiele obustronnego taktu, nieraz zaś musi harcmistrz okazać dużo dobrej woli w tych wypadkach, gdy musi przeciwdziałać i prostować
- ↑ „Jak prowadzić pracę skautową“.
