Trwały smutek i powaga są w związku z tem skupieniem, z jakiem się on trzyma raz powziętej myśli, z tem niesłabnącem, jednakiem natężeniem, z jakiem ona nim włada. Cechą znamienną umysłowości Matejki jest dogmatyzm, wahanie się myśli między paru pojęciowemi biegunami, z których ona nie dała się przez całe życie wyważyć.
Dogmatyzm ten, jak ustalał granice jego myślenia, tak z drugiej strony był pierwiastkiem nieodłącznym od każdego poruszenia umysłu, który, powziąwszy pewne zdanie o jakimkolwiek szczególe życia czy obrazu, trzymał się go uparcie, nie poddawał się ani własnemu krytycyzmowi, ani krytyce rozumowej innych, a jeżeli ustępował, ustępował raczej pod wpływem suggestywnego oddziałania na jego uczucia głębokie i pobudliwe. Ta uczuciowość, ta zdolność opanowania woli przez uczucie, wytwarzała nadzwyczajną impulsywność czynu, ciągle gotowego do podjęcia i spełnienia zadań, które bądź wynikały z wewnętrznych pobudek, bądź były narzucone przez życie.
Matejko, z początku odcięty od stosunków ze światem zewnętrznym, w samotności wsłuchany w własną duszę, był niedostępnym dla żadnego rozkładowego wpływu; z czasem, biorąc coraz szerszy i bliższy w życiu pu-
