Pierwsze szkoły dla świeckiej młodzi otworzył zakon w Messynie 1548, drugie przy kolegium rzymskiem 1551, potem mnożyły się te szkoły nader szybko we Włoszech, Hiszpanii i Francyi, Niemczech i Polsce. Jednolitego planu nauczania nie było, ale system zapożyczony od akademii paryskiej i lowańskiej służył wszystkim za podstawę. Trwało to prawie lat 40, kongregacya jen. IV-ta 1581 r., widząc wynikające stąd niedogodności, i wezwana przez wiele prowincyj, aby raz przecie określono, jakich zdań i opinij w wątpliwych i spornych kwestyach z dziedziny filozofii i teologii zakon się trzyma i nauczać każe, poleciła jenerałowi Akwawiwie wygotowanie planu nauk, któryby zakon za swój własny mógł uważać.
Jenerał wyznaczył w tym celu komisyę 12 doświadczonych w szkolnictwie Ojców z różnych prowincyi, a gdy wygotowany przez nich plan nie wydał się dosyć praktycznym, wezwał 1584 sześciu najznakomitszych pedagogów do Rzymu[1], którzy przy układaniu „spisu opinii filozoficzno-teologicznych, zasad i metody nauczania“, zasięgali zdania i rady innych także pedagogów. Praca ich trwała od początku grudnia 1584 do końca sierpnia 1585, gotowy już plan zbadał i przejrzał jenerał z swymi asystentami, a w kwietniu 1586 przesłał go prowincyałom z poleceniem, aby poddali go krytyce 5. lub 6 Ojców, tęgich pedagogów, zwłaszcza humanistów. Ci niech plan najprzód sami przestudiują a potem na wspólnych konferencyach niech rozstrząsną i przetrutynują każdą część jego z osobna, a po 6 miesiącach spostrzeżenia swe i uwagi niech złożą pisemnie jenerałowi. Pierwotny ten plan nauk był raczej zbiorem traktatów pedagogicznych o rozmaitych gałęziach wiedzy ludzkiej, ich celu i metodzie nauczania i nosił tytuł Ratio atque institutio Studiorum. Rozesłał go jenerał 1586 prowincyom do zastosowania, na próbę tylko, i żądał, aby każda prowincya przesłała mu uwagi w czem zmienić go pragnie.
Po trzech latach takiej praktycznej próby, utrudnionej w Hiszpanii interwencyą św. inkwizycyi, którą w jej
- ↑ Byli to Ojcowie: Azor dla Hiszpanii, Gonzalez dla Portugalii, Tyrius dla Francyi, Buys (Busaeus) dla Austryi, Gwisani dla Niemiec wyższych, Tucci dla Włoch. Trzech z nich pozostało w Rzymie aż do r. 1599 jako komisya szkolna redakcyjna przy jenerale.
