Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 1.djvu/128

wanie jest w gruncie rzeczy bezwyznaniowe i anti-chrześcijańskie; miejscami, jak we Francyi, ateistyczne; nietylko się nie troszczy o Stolicę św. i Kościół, ale je podkopuje i gdzie może zwalcza. Uprawia wiedzę dla wiedzy, dla nadziania jej kawałami rozumu ludzkiego. Bałwochwalczy ten kult wiedzy dla wiedzy zamienia w kult pychy ludzkiej i miłości własnej. Przeciążając umysł młodzieńczy wielością naukowych przedmiotów i właśnie dla tej wielości, traktując takowe płytko, po dyletancku, zaniedbuje moralną stronę wychowania Poprzestając na zewnętrznej przyzwoitości i zachowaniu regulaminu szkolnego, nie wpaja zasad nie wytwarza przekonań, nie wyrabia charakterów, owszem, koślawi je i spacza liberalizmem, sceptycyzmem i dyletantyzmem.
 Zakon działa wręcz przeciwnie. Nauka i nauczanie jest mu środkiem tylko do głównego jego celu, chwały bożej i zbawienia bliźnich, ad majorem Dei gloriam et salutem animarum. Cały instytut zmierza do tego, a Ratio studiorum jest jego cząstką. I dla tego, w myśl Ratio studiorum nauka i wiedza prowadzić ma stworzenie do Stwórcy, człowieka do Boga, dlatego teologia jest mu główną, jedyną niemal wiedzą, której pomagać i podporządkowane być mają inne gałęzie wiedzy ludzkiej i filozofia sama, i o tyle tylko należy je uprawiać, o ile teologia ich pomocy potrzebuje. A że ten Bóg objawił się w Kościele katolickim, w nim depozyt swej prawdy i zbawienia dusz ludzkich złożył, namiestnicze rządy tego Kościoła papieżom powierzył, przeto cała edukacya t. j. kształcenie rozumu i serca młodzieży oprzeć się musi na dogmatach i zasadach katolickich i powadze papieskiej, a zmierzać ma do wyrobienia młodzieńca na dobrego najprzód chrześcijanina, a potem obywatela, „aby, według słów św. Ignacego, razem z naukami, obyczajów także godnych chrześcijanina nabył“. Kultu bałwochwalczego wiedzy dla wiedzy i kultu pychy rozumu ludzkiego Ratio studiorum nie zna, stawia natomiast kult Boga, wzrost i pomyślność Kościoła, powagę Stolicy św., uzacnienie serca młodzieży dobrymi obyczajami i gruntowną, sumienną naukową pracą. Oto słowa Rationis.
 „Głownem zadaniem zakonu jest, odpowiedne instytutowi naszemu nauki tak wykładać, ażeby przez nie uczniowie do poznania i miłości naszego Stwórcy i Zbawiciela zachęceni