cały. Słał listy do króla, polecając jego łasce posłów Zbaraskiego i Radziwiłła i sekretarza Haraburdę, któremu poczytywał między innemi i to za zasługę, że zaprzysięgając pokój lubo schyzmatyk ucałował krzyż łaciński, a syna swego wychowywał w szkołach wileńskich. Odpowiadając (21 stycz.) Zamojskiemu, na list jego dziękczynny, objawia radość z bliskiego przywrócenia katolicyzmu w Inflantach, daje potrzebne facultates księżom do rekonciliowiania kościołów, ale właściwe swe uczucia i pierwsze, że tak powiem, wrażania wypisuje do kard. sekretarza stanu di Como. Cieszy go niezmiernie forma traktatu zapolskiego, gdzie wszystko działo się pod osłoną Stolicy św. i w jej imieniu; wyryte to na kartach instrumentu pokoju, a dokument ten przejdzie świadectwem do potomności.
Pokój pod auspiciami papieża, toć to od początku do końca legacyi główna myśl, to idea Possevina, zrealizowana najzupełniej Sercem lgnął do króla Stefana, któremu Grzegorz XIII jako srermierzowi i obrońcy wiary św. czapkę i miecz poświęcony przed dwoma laty przysłał, obsypując go pochwałami zwie opatrznościowym mężem. Inflanty całe mu przy wrócił, on zaś, król, kult katolicki tam przywróci. Pragnąłby mu moskiewskie zamki, które zdobył, przysądzić, tak jak wolałby carowi zostawić przystęp do Bałtyku, ale ofiarę musiał przynieść z swych pragnień, inaczej pokójby nie stanął[1].
Dnia 23 stycz. razem z posłami carskimi wsiadł legat na sanie i gnał dni ośm do Nowogrodu, przyjmowany przy huku dział przez carskiego namiestnika, załogę i ludność najuroczyściej, i równie uroczyście po dwóch dniach żegnany. Dnia 14 lutego widzimy go już w Moskwie, w Kitajgrodzie obok Kremlina, aby drugiej części swej legacyi, unii Moskwy z Rzymem i ligi przeciw Turkom dokonać.
Wiadomo, że w usiłowaniach tych na całej linii został pobity avita fraude, odwieczną chytrością caratu. Nie zdołał uzyskać nawet tego minimum życzeń i nadziei swoich i Rzymu, aby „po cichu i bez rozgłosu przygotować drogę do sprawy bożej“, do unii. Chytrość Iwana zamknęła wszelkie wejścia na
- ↑ Pierling II, 153. Lerpigny 234, 243.
