Tatarom krymskim, a 19 lutego zapragnęli rozmówić się z Possevinem.
Król zmartwiony postawą sejmu, wymijającemi odpowiedziami z Rzymu, zmuszony dla braku pieniędzy odłożyć swą „imprezę moskiewską“ na później, skłaniał się do krótkiego rozejmu, więc też chętnie zezwolił na oną rozmowę. Najprzód więc wręczył im Possevino brevia papieskie do cara i jego doradców z d. 21. listop., upewnił potem o swej wypróbowanej życzliwości i gotowości służenia interesom cara. Oni zaś prosili aby dopomógł im do przedłużenia rozejmu, przyspieszył uwolnienie jeńców; nalegali, aby pisał do cara i Godunowa, nakłaniając ich do jaknajdalszych ustępstw, iżby pożądany rozejm mógł dojść do skutku. Possevino był w siódmem niebie, już widział w duchu Moskwę katolicką, Azyę nawracającą się do chrześcijaństwa, „wielkie zmiany w Moskwie“ nastąpią lada dzień, pisał do kardynała di Como 5. marca 1585, i wielkie są nadzieje połączenia jej z tem królestwem, poczem otworzą się bramy do serca Azyi“[1].
Na czemże on te nadzieje opierał? Wszak król i sejm zgodzili się na dwuletni rozejm na podstawie status quo, a więc zrezygnowano nawet z skromnych pretensyi do Siewierza i Smoleńska. Tak, ale po za sejmem kanclerz zaprosił do siesie carskich posłów. „Wiecie, rzecze, jakie prawa mamy do Nowogrodu, Pskowa, Smoleńska, moglibyśmy je orężem wywalczyć, wolimy pójść drogą pokojową. Carowi życzymy najdłuższego zdrowia, ale on chorowity, dni żywota jego policzone, a nie możecie się spodziewać z niego następcy. Pozbawieni cara, możecie łatwo stać się łupem Turków i Tatarów. Na wypadek więc bezdzietnej śmierci cara ofiarujemy wam unią federacyjną jaką ma Litwa z Polską. Sąsiedztwo, podobieństwo języka, wolność religijna dla wiary greckiej, ścisła nasza unia z Litwą, pochodzenie od trzech braci Rusa, Lecha i Czecha, wszystko to przemawia za tera, żebyście się nad tą propozycyą zastanowili uważnie, bo gdybyście się chcieli oddać naszym wrogom, to my potrafimy poradzić inaczej“. Osłupieli na tę mowę carscy, po chwili złożyli się brakiem instrukcyi, niech
- ↑ Archiv. Vat. Germania, t. 95 str. 348.
