do zjednoczenia Szwecyi i dlatego Sudermanią sam zarządzał, Ostrogocyą, gdy Magnus oszalał, wcielił do korony, od Jana zaś żądał na razie odstąpienia połowy Finlandyi i zamków inflanckich. Jan odmówił, więc Eryk ogłasza go zdrajcą, knującym z królem polskim zamachy na niego. Wzięci na tortury dworzanie Jana, między nimi kilku Polaków, miało to stwierdzić zeznaniami swemi[1].
Sejm stokholmski na rozkaz króla orzekł Jana winnym „zdrady stanu“ i skazał go na śmierć, polecając go wszelako łasce królewskiej. Równocześnie z wręczeniem sejmowego wyroku Janowi w jego rezydencyi w Abbo, przypłynęła flota szwedzka, aby go uprowadzić. Jan bronił się przez dwa miesiące, w końcu musiał się poddać 24 sierpnia 1564. Z żoną i dworem przywieziony do Sztokholmu, oddzielony od wszystkich, został osadzony jako więzień stanu na zamku Gripsholmskim[2]. Dworzan Janowych sądzono, i „wielu z nich żałośnie na śmierć skazano“, cudzoziemców, między nimi pięciu Polaków ostro strzeżono (scharf liandthieret) wymieniono potem 1566 r. na jeńców szwedzkich. Frauenzimmer księżnej odesłano do Polski.
Jej samej, Katarzynie Jagiellonce zostawia okrutny szaleniec wolność powrotu do Polski, albo pozostania na swych dobrach posagowych w Finlandyi. Ona wskazujac na pierścionek ślubny, z łacińskim napisem: co Bóg połączył — człowiek nie rozdzieli; rzecze: „jakakolwiek kaźń i przygoda na małżonka mego przyjdzio, raz to Panu Bogu swemu poślubiłam, póki on żyw jest, ja go w żadnem nieszczęściu nie opuszczę“[3]. Więc
- ↑ Messenius. VI, 12, 14, 19, 43, 44.
Dalin III. 438 wspomina tylko o jednym „małoletnim“ Janie Bertilson Haestko który wzięty na tortury to zeznanie uczynił, ale przed śmiercią takowe odwołał. Eryk wydał 32 wyroki śmierci na zwolenników Jana - ↑ Przerobionym z pierwszego skasowanego przez Gustawa Wazę klasztoru Kartuzów 1537, siedm mil od Stokholmu Dr. Koneczny w swej cennej rozprawie „Jan III Waza i misya Possevina“ Przegląd pow. t. 47, nr. 200 i następne twierdzi, że zamek zbudował Gustaw z materyałów zniesionych klasztorów w Mariaefred i Kunsberg.
- ↑ Jagiellonki polskie III. Dalin III, 440, 441. Eryk zamyślał o zamordowaniu Jana w więzieniu. (Messenius VI. 14, 19).
