Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 1.djvu/453

Ta strona została przepisana.

bez żadnych wstrząśnień w kraju; bez niej nie może, bo naraziłby się na bunt i detronizacyą.
Wnet potem król z dworem przeniósł się do Sztokholmu[1]. Dnia 13 września wezwał Possevina na czterogodzinną konferencyę. Domagał się kielicha, mszy szwedzkiej, małżeństwa księży. Gniewał się na Jezuitów, że rozdają komunię św. pod jedną postacią; on im tego zabroni. To znów odgrażał się, że skoro papież odmawia dyspens, to on uda się do patryarchy Carogrodu, stamtąd otrzyma prawdziwych księży i biskupa i żądane dyspensy, i stworzy swój własny katolicki Kościół. Possevino przyszedłszy nareszcie do słowa, bo król ciągle mówił i zapalał się, oznajmił królowi, że Grzegorz XIII pozwala jemu samemu ad personam i w sekrecie komunię św. pod dwiema postaciami, a to dlatego, że król ma szkrupuły pewne, ażali komunia św pod jedną postacią jest ważna; publicznie król komunikować powinien pod jedną postacią. Król tą dyspensą się nie zadowolił, jemu nie o szkrupuły chodziło, ale o Szwedów, którzy bez komunii sub utraque do Kościoła kat. przyłączyć się nie dadzą[2].

Bardzo nie w porę dla króla i Jezuitów zjechał 24 września 1579 do stolicy kżę Karol z młodą żoną i weselnym orsza-

  1. Zanim to nastąpiło zjawia się w Upsali ciekawe poselstwo od Tatarów: dwóch murzów z sekretarzem Polakiem i sześciu sługami. Wyprawił ich han krymski Mahmet Gierey, aby Janowi służby swe w wojnie przeciw Moskwie ofiarować. Jan niedowierzając przybyszom, oddał ich pod straż, ale Possevino wyprosił ich sobie i za nich poręczył. Więc wyuczywszy ich katechizmu, przyjął na łono Kościoła katolickiego wszystkich, różańcami i obrazkami udarował i w żelazny list królewski opatrzonych odprawił.
    Byli to dwaj Ormianie schizmatycy, Zachariasz Antonowicz i Antoni Dziedziniewicz. Theiner twierdzi, że byli potomkami Genueńczyków, niegdyś w Jafie osiadłych. Odjeżdżając z Sztokholmu wystawili Possevinowi rewers, jako mu do papieskiego kolegium w Brunsberdze 20 tatarskich młodzieńców dostarczą (Theiner 582. Urkunden CXX). Dalin IV, 88 opowiada, że han Gierej zobowiązał się na wiosnę 1580 w 200.000 hordy wpaść do południowych krain moskiewskich za rocznym haraczem od króla Jana, który równocześnie od strony zachodniej wpaść miał i gromić Moskwę. Nie przyszło do tego.
  2. Archiv. Watyk. Nunz di Germ t. 92 k. 186, 190, 196, 205, 216—222, 226, 240, 249 przytacza Koneczny.