psuł harmonię całego zjazdu, niepokoił zbrojną swą kupą wszystkich, a w chwili, kiedy na znak unii władycy z biskupami, Rusini z łacinnikami służbę bożą w cerkwi św. Mikołaja uroczyście odprawiali, a połocki archiwładyka Hermogen, odczytał akt unii, kazał Niceforowi wyklinać metropolitę z jego władykami i składać z godności[1].
Synodowi brzeskiemu prezydowali legaci papiescy: arcybiskup lwowski Solikowski, biskup łucki Maciejowski i biskup chełmski Gomoliński. Przywiedli z sobą teologów Jezuitów Laternę i Nahaja, a królewscy komisarze Skargę i Raba. Skardze powierzono ważny urząd „sekretarza i pisarza“ synodu i on to redagował „Namowę posłów króla JM. do oddzielonych w Brześciu“ oraz „List unii świętej“, odczytany publicznie w cerkwi św. Mikołaja 9 paźdz.; był więc duszą synodu. Ale inni „teologowie“ nie wielką mieli robotę. Szczegółowe bowiem warunki unii przejrzała i uzupełniła kongregacya kardynałów dla spraw ruskich w grudniu 1595, z rozkazu papieża złożona, a do rozpraw i dysput z stroną przeciwną nie było ani czasu ani sposobności.
Synod, lubo trwał cztery dni (od 6—10 paźdz.), odbył jednak właściwie tylko jednę synodalną sesyą w sobotę 9 paźdz., na której „list unii św.“ przez usta arcyb. połockiego Hermogena został odczytany, a po wspaniałej łacińsko-ruskiej procesyi do kościoła Panny Maryi i odśpiewaniu tamże Te Deum, wrócono do cerkwi. Tu sądem synodalnym złożono z godności Bałabana i Kopestyńskiego, wyklęto Nicefora i członków soborczyku, do króla zaś delegowano Pocieja i Terleckiego dla zdania sprawy o synodzie i z prośbą o opiekę nad unią. Dwa dni poprzedzające 7 i 8 paźdz. zeszły na bezowocnych rokowaniach z księciem Ostrogskim i delegatami soborczyka. Wprawdzie 8 paźdz. komisarze królewscy „spodziewali się, iż
- ↑ Opowiada to naoczny świadek: „I stało się to właśnie wtenczas gdy oni szli do papieskiej przysięgi, podniesion był w soborze dekret z przekleństwem od wszego soboru, gdy ich osób sześć (6 władyków) pierwszą przysięgę swoją złamali i od cerkwi orientalnej odstąpili, a papieża we wszem słuchać przysięgli. I tak w sobotę 9 octobris dokonało się ich przekleństwo“. (Łukasiewicz. Dzieje kościołów wyznania helweckiego I, 80 w nocie).
