Wiemy już, że odpowiadały one polskim sejmikom przedsejmowym a poniekąd i gospodarskim, bo i ekonomiczne sprawy kolegiów i prowincyj były na nich roztrząsane, a odbywały się z wielką powagą i z skrupulatnem przestrzeganiem regulaminu w instytucie przepisanego[1].
Protokoły tych kongregacyj dokładnie sporządzane, zaginęły, ale ocalały postulata i responsa ad postulata, żądania prowincyj i odpowiedzi jenerała na nie. Jedne i drugie dla historyka cenne, bo dozwalają wglądnąć w życie wewnętrzne, w duszę niejako polskich Jezuitów, i dają miarę o ich poziomie umysłowym, o ich cnocie i zakonności, ale także o brakach i wadach. Na każdej z tych kongregacyj uchwalano po kilka, kilkanaście, aż do 30 postulatów, ale nie na wszystkie odbierano odpowiedź. Na jedne dawał ją jenerał pisemnie, na inne ustnie, inne zaś pomijał milczeniem. Odnosiły się zaś jedne do rzeczy ściśle zakonnych i rozumienia reguł, inne do domowych i gospodarskich, inne do szkól i nauk, inne wreszcie do poszczególnych spraw i wypadków. Oto dla próbki z pierwszych sześciu kongregacyj przytoczmy kilka, bo niepodobna wyliczyć wszystkich, na które w latach 1576—91 odpowiedź dano z Rzymu.
Dla srogiej zimy w Polsce pozwala się na czapki i kaftany futrzane, ale barankowe tylko, aby ubóstwo zakonne nie cierpiało (1576). Łacińskie słowa Societas Jesu przełożyć można: „Zgromadzenie Towarzystwa Jezusowego“. Podczas sumy w kościele świece woskowe dawane być mają tylko fundatorom kolegiów i ich spadkobiercom (1581). Nie należy dawać protekcyi w sądach lub polecać na beneficia kościelne tych, których się zna tylko z konfensyonału. Niema potrzeby
- ↑ Porównaj rozdz. II. §. 10.
VI w Nieświeżu w lipcu 1590.
VII w Pułtusku w lipcu 1593.
VIII tamże 10 sierp. 1594.
IX w Poznaniu 1598.
X w Kaliszu w sierpniu 1603; było na niej 40 profesów.
XI w Wilnie 16 lipc. 1606.
XII w Jarosławiu 11 czerw. 1607 (Responsa ad postulata. Prov. Pol. Ms. bibl uniw. Wiedeńskiego nr. 11977. Rostowslu, 417, 418).
