niedogodnościami. Dla ułatwienia więc normalnego zarządu tak rozległej i ludnej prowincyi, należało ją rozdzielić.
Był i wzgląd inny. Ludzie ludźmi, odwieczne antagonizmy polityczno-narodowe między Koroną a Litwą, różnice charakterów, zwyczajów, i obyczajów polskich i litewskich, odbijały się i na Jezuitach, których władza zakonna przerzucała z jednego krańca na kraniec drugi, z Łucka np. do Rygi, z Krakowa do Połocka. Więc onym litewskim Ojcom pobyt w Koronie nie zawsze służył, tęskno im było za litewską puszczą i boćwiną, jak znów koroniarzowi nieswojsko było w takim np. Nieświeżu. Cierpiała na tem, a przynajmniej cierpieć mogła jedność i zgoda, w zakonnych domach tyle potrzebna; cierpiało zdrowie Ojców, zwłaszcza starszych wiekiem, którzy dalekie a tak utrudzające podróże nierzadko przepłacali chorobą a nawet śmiercią.
Więc już wspomniana wyżej kongregacya prow. nieświeska 1590 dopraszała się u jenerała o rozdział prowincyi „dla rozległości tych krajów i trudności komunikacyi“. Jenerał zgodził się na to w zasadzie, ale porę nie uważał po temu: „na razie nie wypada (non expedit) przystąpić do podziału prowincyi“, brzmiała jego odpowiedź. Ponowiono tę prośbę i do kongregacyi jeneralnej V-tej i do jenerała Akwawiwy 1594, a wreszcie na kongregacyi prow. pułtuskiej 1597 sformułowano postulat naglący i dopraszano się przez prokuratora swego O. Bokszę prawie natarczywie podziału prowincyi.
O. Paweł Boksza, Litwin, był wielkim zwolennikiem rozdziału Litwy od Polski, całą więc siłą popierał te sprawę u jenerała. Ale trudności były istotnie wielkie. Spierały się Polska i Litwa o Prusy i Warmię, do której prowincyi te dwa kraje należeć powinny. Koronni Jezuici nie mieli dotąd żadnego kolegium z fakultetem teologiczno-filozoficznym, litewscy zaś mieli takowy w akademii wileńskiej, a w Brunsberdze kurs wielki filozoficzny. Więc „na próbę“ dla Litwy, Prus i Warmii zamianował jenerał O. Bokszę vice-prowincyałem, podległym wszelako prowincyałowi polskiemu O. Confaloneri, koronnym Jezuitom polecił otworzyć fakultet teologii i filozofii w kolegium poznań-
O. Paweł Boksza na Litwie 1597—1608. W Koronie i na Litwie 1602—1603.
O. Piotr Fabrycy w Koronie w 1607.
