Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 2.djvu/265

skiego“, Poznań 1580; trzecie: „O Kościele Pana Chrystusowym prawdziwym rozprawa dostateczna i dowodna“ 1580.
 Rozpierali się Aryanie na Podkarpaciu krakowskiem, było ich sporo na Litwie, coś trochę w Wielkopolsce. Gromił ich Skarga na kazaniach i w pismach, ale nie zaspał i Wujek i 1590 r. wydał w Krakowie dzieło: „O Bóstwie Syna Bożego i Ducha św., przeciwko starym i nowym Żydom i Mahometanom“. Zwalczał także „na żądanie niektórego szlachcica polskiego“ sakramentarzy (Kalwinów) dziełkiem: „De Transsubstantiatione, tj. o przemienieniu istności w Najśw. Sakramencie Eucharystycznym katolickie rozbieranie 1589“’.
 Walka z herezyą to jedna dopiero część pracy Wujka, równocześnie podpierał on, wlewał nowe życie i animuszu dodawał katolickiej partyi. Nie miał kler parafialny, nieliczny wtenczas i nie dosyć na tak złe czasy wykształcony, podręcznika do kazań, więc się ratował „Postyllą“ heretycką Reja z Nagłowic i jad herezyi w dusze słuchaczy mimowiednie zaszczepiał. Złe było wielkie, więc Wujek ledwo z Rzymu powrócił, zabrał się za zachętą świeżo mianowanego biskupem kujawskim Karnkowskiego, do napisania „Postylli katolickiej, to jest kazań na ewangelie niedzielne i odświętne przez cały rok“. Kraków, 1567. Wydał je drugi raz w dwóch tomach foliantowych 1573—75 r. Tymczasem heretycy, jako robactwo na świeżego trupa, rzucili się z jadowitą krytyką na to dzieło i aby je z rąk ludzkich wytrącić, wydali czemprędzej: „Postyllę ewangelicką“ na zjeździe piotrkowskim od wszystkich zborów przyjętą. Więc Wujek wydał swą „Postyllę“ po raz trzeci w trzech tomach (1584) wraz z „Apologią, to jest Obroną tej Postylli naprzeciw sprosnym wykrętom i potwarzom postille kacerskiej“.
 Oprócz tej „Postilli większej“ napisał na życzenie kilku biskupów, zwłaszcza Karnkowskiego, „Postyllę mniejszą“ w dwóch częściach „ozimej i letniej... dla ubogich kapłanów i gospodarzów i pospolitego człowieka“, która za życia jeszcze autora doczekała się czterech wydań: 1579—80, 1582, 1590, 1596, a po jego śmierci dwudziestu kilku.
 Jak dalece „Postylla mniejsza ks. Wujka“ odpowiadała potrzebom czasu i ludzi, dowodem to, że ją już 1572 r. przełożono na język łaciński; po czesku przetłómaczył ją Andrag