Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 2.djvu/272

aby z bliskiego mostu, którędy wiodła droga do Jarosławia, zrzucono go do rzeki. Bardziej ludzcy od swego pana dworzanie nie wykonali rozkazu. Skarga stanął szczęśliwie w Jarosławiu u wdowy Zofii ze Sprowy Tarnowskiej, z którą fundacye jarosławskiego kolegium układał. Aż tu zjawia się goniec z listem od wdy Mieleckiego i z kiesą 100 dukatów. Zawstydził się wda swej porywczości, przepraszał Skargę, na znak przebaczenia błagał, aby do Gródka przybywał, a owe dukaty na drogę przyjął. Dukatów Skarga nie przyjął, ale do Gródka pospieszył i dokonał, czego pragnął, nawrócenia Mieleckiego.
 Z końcem grudnia widzimy go w Wiedniu u nuncyusza Commendone, któremu jednak z zamiarem swym się nie zwierzył, a w styczniu 1569 stanął nasz Skarga w Rzymie. Przyjęty do zakonu przez jenerała św. Borgiasza, d. 2 lutego rozpoczął nowicyat u św. Jędrzeja na Kwirynale, gdzie świeża jeszcze, a święta była pamięć Stanisława Kostki († 15 sierp. 1568 r.), a między wielu znakomitymi nowicyuszami znalazł i rodaka Stanisława Warszewickiego.
 Właśnie w ten czas Pius V oddawał wielką penitencyarye św. Piotra na Watykanie Jezuitom, dom im i fundusz opatrzył. Dnia 9 czerwca 1570 dwunastu Jezuitów różnych nacyj przywiódł jenerał św. Borgiasz świętemu papieżowi. Między nimi był nasz Skarga. Pytał go papież: „którejby profesyi w naukach był i którego narodu, i o słowieński język, jeżeliby go rozumiał“.
 Po dwuleciu nowicyatu wezwał go prowincyał Maggio do Pułtuska na kaznodzieję, a 1572 przeznaczył do Wilna, aby tam był kaznodzieją i do ostatniego egzaminu (ad gradum) z teologii i filozofii się przygotował. Znamy już owoce kazań i skutki prac jego w Wilnie; wiemy, że podczas bytności rektora wileńskiego O. Warszewickiego w Szwecyi (1574—1578), a prowincyała Sunniera w Siedmiogrodzie (1579—1580), on był vice-rektorem i vice-prowincyałem, że razem z Batorym zakładał kolegia w Połocku i Rydze, a potem (1580—1584), był pierwszym rektorem akademii wileńskiej. Otóż na tę dobę prac i urzędowań przypada pierwsza epoka jego zawodu pisarskiego.
 Wyrocznią heretyków litewskich był Andrzej Wolan, syn piwowara szląskiego, dzięki protekcyi Ostrorogów i Radziwiłłów, został szlachcicem litewskim, panem znacznego majątku,