Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 2.djvu/290

dobrodziejce zakonu Dorocie z Ojrzanowic Barzynej, którego to dziełka dwa są wydania, 1601 i 1606 r.
 Nie zapomniał o potrzebach dusznych rycerstwa i wojska rzpltej, które na północnych i południowych kresach ustawiczne prawie a krwawe staczało boje i napisał: „Żołnierskie nabożeństwo, to jest nauki i modlitwy i przykłady do tego stanu służące“ (Kraków 1608 w 12-ce Modlitewnik ten przełożył na czeski język Tomasz Płakała i wydał w Pradze 1630 r. W dedykacyi „wodzom wojska przesławnym“ Chodkiewiczowi i Żółkiewskiemu, skarży się Skarga na upadek ducha rycerskiego: „Stan żołnierski po wielkiej części zaniechany i swawoleństwem napsowany, wielkiej naprawy potrzebuje. Szlachta nasza, która ma to powołanie i onem się sławi, rzemiosła rycerskiego odwykła, od twardości męskiej i polnej odpadła, a do miękości i rozkoszy przystała. Opuściwszy jazdę, z której była sławna, do wozów i karet obcych i jedwabiów i zbytków niezmiernych udali się wszyscy. Młódź ćwiczenia rycerskiego nie ma, karność zginęła, do łakomego zbierania i nieprzystojnego (rycerzom) kupiectwa i głupich utrat obrócili serca swe“. Pisał te słowa Skarga w przededniu rokoszu, 14 lut. 1606, ale snać dla rozruchów rokoszowych ogłosił je drukiem dopiero po uspokojeniu rzpltej.
 Wreszcie zmuszony „artykułami“ rokoszan, zabrał się Skarga do obrony własnej i zakonu, znanem nam już „kazaniem wiślickiem“ (Kraków 1606 w 8-ce str. 47) i „Próbą zakonu Societatis Jesu“ (Kraków 1607 w 8-ce, str. 812).
 Kiedy król Zygmunt III wyprawiał się pod Smoleńsk, towarzyszył mu Skarga do Wilna i tam cały czas oblężenia Smoleńska (1609—11) w kolegium przemieszkał. Wolny od innych zajęć, obrócił ono dwulecie naprzód na wypolerowanie zbiorowego wydania swych kazań i pism w 4 foliantowych tomach, z których I i II obejmuje Żywoty Świętych i roczne Dzieje kościelne, III Kazania niedzielne i świąteczne, IV Kazania przygodne z innemi drobniejszemi pracami, (oprócz tych, które 1610—12 napisane zostały). Kraków 1610 r.
 Potem wygładził i wydrukował swój „Areopag tj. Wykład słów Pawła św., któremi w Areopagu trybunalisty pogańskie w Atenach do uznania jednego prawego Boga namawiał. Act. Apost. XVII, na czworo kazania rozłożony“. (Kraków 1609 w 4-ce).