kieszeni hetmana Zamojskiego. Stary prymas Karnkowski i Stanisław Górka zwołują samowolnie zjazd Wielkopolan do Koła, ten znosi uchwalony na sejmie pobór, i ogranicza władzę hetmana do pilnowania granic rzpltj. Król zganił wprawdzie zjazd kolski jako bezprawny, ale rad był ograniczeniu władzy hetmańskiej.
Pojmiemy, że Zamojski czuł się tem oszczerstwem dotknięty do żywego; miał prawo dochodzić swej krzywdy na sejmie 1590/1 i dlatego obesłał sejm listami, w których, broniąc swej czci obywatelskiej, tłumaczy niebezpieczeństwo tureckie, a równocześnie wytacza przed szlachtą „praktyki rakuskie“ króla. Na sejmie nie było jednak o nich mowy, rej na nim prowadzili regaliści, zniesiono pobór i rozszerzenie władzy hetmańskiej uchwalone na przeszłym sejmie. Projekt wykluczenia Habsburgów od polskiego tronu, dzięki zabiegom cesarskiego posła, bisk. ołomunieckiego Pawłowskiego, nie doszedł do skutku, Zamojski pobity na całej linii, a w dodatku poróżnił się i to na dobre z królem.
Prosił on, aby wakujące po bisk. Baranowskim, który na stolicę płocką postąpił, podkanclerstwo nadał król bisk. Tylickiemu, swemu alter ego, a biskupstwo krak. po zmarłym Myszkowskim kard. Jędrzejowi Batoremu. Król zwyczajem swoim dał nijaką odpowiedź, którą atoli Zamojski wziął za obietnicę. Tymczasem na sejmie 1591 r. król oddał pieczęć mniejszą referendarzowi kor. księdzu Janowi Rola Tarnowskiemu, regaliście, stronnikowi Austryi. Rozdrażniło to kanclerza do tego stopnia, że w senacie ostre wymówki czynił królowi: „już teraz ani słowom, ani pisma wierzyć nie można“. Na to mu król w gniewie odpowie: „Jam królem w Polsce i z nikim władzy nie dzielę“. — „Ale wybranym królem, odeprze Zamojski, nie tyranem“. Król porwał się do korda, wołając: „ambicyi tego człowieka ja nie ścierpię dłużej“. Pohamowali go senatorowie. Popsuły się humory wszystkim, pomimo sutego obiadu, który zastawił wda Firlej. Zamojski na obiad nie przybył[1]. Domagał on się natarczywie na tym sejmie (w styczniu 1591) wykluczenia Habsburgów od korony polskiej, jak to obszernie
- ↑ Arch. tajne państwa w Wiedniu Polonica 1591, styczeń, luty. Ralacya posła ces. biskupa wrocław. 19 grudnia 1590.
