arcychrześcijańskie wezwanie legata papieskiego, bez żadnej namacalnej korzyści, jedynie z daleką perspektywą otrzymania Carogrodu, a z nią carskiej korony, połączy się z polskim królem Zygmuntem, a ten z cesarzem, i wszyscy trzej staną do świętej wojny od północy, podczas kiedy Wenecya z Włochami i Hiszpanią uczyni to samo od południa. Nieznajomość w Rzymie stosunków Moskwy doszła do tego, że w chwili, kiedy dopiero co Borys Godunow usamowolnił cerkiew moskiewską od wszelkiej pozornej nawet zależności od Carogrodu, erygowaniem przez patryarchę carogrodzkiego, Jeremiego II, udzielnego patryarchatu w Moskwie za sute pieniądze 1590 r., że, mówię w tej chwili, legat papieski proponować miał unię z Rzymem i na tej kanwie tkać akces caratu do św. ligi.
Legatem był opat Komułowicz, z gruntu pobożny, przezorny i roztropny dosyć, znający Wschód dobrze, ale w politycznych rachubach optymista aż do naiwności, zakończył też swoją nieświetną karyerę dyplomatyczną wstąpieniem do nowicyatu jezuickiego w Kwirynale. On to różowemi relacyami swemi o stosunkach wschodnich, o łatwości wciągnięcia Moskwy do ligi, w błąd wprowadził najprzód Grzegorza XIV, potem Klemensa VIII, który z usposobienia swego skłaniał się także do optymizmu.
W listopadzie 1593, w wielkiej tajemnicy nawet przed towarzyszami swymi, Jezuitami, których nazwiska nie są mi znane, puścił się ten improwizowany dyplomata w drogę, wioząc z sobą listy papieskie do książąt Siedmiogrodu, Mołdawii i Multan, a nawet do atamana kozackiego i do Kozaków, traktowanych jako udzielna potencya[1]. Objazd swój rozpoczął od Siedmiogrodu, gdzie w styczniu 1594, przy pomocy O. Carillo, Jezuity, spowiednika książęcego i superiora rezydencyi w Białogrodzie (Alba Julia), pozyskał dla swej myśli z łatwością młodocianego kcia Zygmunta Batorego, ukazując mu w nagrodę małżeństwo z austryaczką, zapowiadając, jako już rzecz pewną, sojusz z Austryą i Hiszpanią, z Polską i Moskwą, przeciw Turkom. Sejm siedmiogrodzki w połowie lutego zatwierdza te sojusze i projekta wojenne. Więc coprędzej książę Zygmunt
- ↑ Theiner: Monumenta Reg. Pol. III. 210.
