Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce w skróceniu 5 tomów w jednym.djvu/79

jenerał zaś Akwawiwa w liście do biskupa Tylickiego i w drugim do akademii krakowskiej, oświadczył, że »dołoży starań, aby sprawa akademii poznańskiej od Jezuitów nie była dalej popieraną«.
 Markotni o to Jezuici polscy, uchwalili na kongregacyi prowincyalnej w Jarosławiu 31 lipca 1614 r. postulat do jenerała, aby wyjednał dla poznańskiej akademii zatwierdzenie Stolicy św. A gdy jen. Akwawiwa umarł (31 stycznia 1615 r.), powtórzyli postulat na następnej kongregacyi prowincyalnej w Lublinie z początkiem sierpnia 1615. Nowy jenerał, Mucyusz Vitelleschi, odpowiedział, że byle król IM. wolę swą w Rzymie na korzyść Jezuitów poznańskich objawił, to on z całą usilnością starać się będzie o zatwierdzenie papiezkie. Niestety król tej woli nie objawił, Skarga już nie żył, prowincyał Stan. Gawroński nie miał snać dość miru u dworu, król »deliberował z pieczętarzami« a wynik deliberacyi ten, że król listem 26 stycznia 1616 r. zapewnił akademię krakowską, iż przywileje jej w całości zachować pragnie. Jezuici koronni doznali dotkliwej porażki, która się stała smutnym precedensem, bo odtąd alma mater chełpiła się głośno z mniemanego monopolu nauczania, jako prawa zwyczajowego jus acquisitum i przeszkadzała Jezuitom w otwarciu szkół krakowskich i akademii we Lwowie.
 Co gorsza, przegrany spór o akademię poznańską, przyczynił się do utworzenia antijezuickiej partyi katolickiej, z księciem Jerzym Zbarazkim na czele. Partya ta, wraz z resztkami różnowierców, wypowiedziała Jezuitom walkę paszkwilową, sprowadzając z zagranicy i szerząc w Polsce pamflety jak: De modo agendi Jesuitarum Jerzego Heckla w Frankfurcie 1585 r. — Historia Ordinis Jesuitici, Eliasza Hasenimüllera w Frankfurcie 1594 i 1608 r., przełożona na niemieckie w Bazylei 1626 — O teologii Jezuitów Kemnitza — Mowa przeciw szkołom jezuickim Rodinga — Rozmowa jezuicka Krystyna Frankena — O starem i nowem chrześcijaństwie Biturixa — O wierze Jezusa i Jezuitów Donata Gotlieba — Zwierciadło czyli teorya nauki jezuickiej i Teatr czyli praktyki jezuickie do książąt i stanów Europy 1608 r. Inocentego Gentelleta, prezydenta parlamentu w Grenobli — Katechizm jezuicki przez akademików paryskich — Monita privata et publica, generalia et specialia Soc. Jesu w Heilsberdze (zmyślone miejsce druku) 1610 r. To samo po niemiecku w Ołomuńcu: Beichtenspiegel.
 W Polsce głośny był paszkwil Sebastyana Klonowicza Actio Equitis Poloni prima 1590 r. czyli Konterfekt Jezuitów Mnichów, przez Prawdzica z Jasnej Góry, w formie mowy do senatorów, tłumaczony na obce języki za granicą. Głośniejsze jeszcze: Monita privata Societatis Jesu, czyli Skryte rady Jezuitów, przez ex-jezuitę Hieronima Zahorowskiego 1612 r. napisane, a w kwietniu 1614 r., z namowy jak się zdaje i kosztem krewniaka jego kcia Jerzego Zbaraskiego, ogłoszone drukiem i wielokrotnie w obcych językach wydane. Nie wspominam paszkwilów partyi dyssydenckiej polskiej jak: Schwarm Pistranda (Wojciecha z Kalisza) 1592 i 1594 r. — Consilium datum amico, czyli Rady do przyjaciela Toruń 1607 r. — Relacya o skrytych sztukach jezuickich, Toruń 1607, to samo po niemiecku w Frankfurcie 1632 r. i inne.
 Prawda, że Jezuici nie milczeli. Z polecenia jenerała Akwawiwy, uczony O. Jakób Gretser († 1625 r. w Ingolstadzie), wystąpił jako apolo-