Strona:Stefan Pawlik - Z naukowej wycieczki Dublańczyków do Wielkopolski.pdf/7

I.

 Dzisiejsza t. z. prowincya poznańska składa się w większej części z dwóch województw (dawniej do Polski należących) poznańskiego i gnieźnieńskiego, w mniejszej zaś z kujawskiego województwa Inowrocław. Rozbiory Polski wpływały kolejno na wielkość zabrancyh części Królestwa Polskiego i włączanie ich do Prus, dopiero kongres wiedeński unormował ostatecznie wielkość dzisiejszej prowincyi poznańskiej. Obejmuje ona 28958·09 klm. ◻ z 1751642 mieszkańców, z których 64% trudni się rolnictwem.
 Północna, mniejsza część prowincyi (t. z. obwód rejencyjny bydgoski) obejmuje dorzecze Noteci, południowa (t. z. obwód rejencyjny poznański) dorzecze Warty. W. Ks. Poznańskie tworzy przeważnie płaską równinę, położoną pomiędzy pomorskim a średnioszląskim grzbietem, o wyniesieniu 80 do 120 metrów nad poziom morza.
 Grunta w poznańskiem są przeważnie napływowe, ślady ich powstania pokazują się w regularnem uwarstwowieniu ziemi. Znajdujemy często obok miałkiego piasku, głębokie mursze i mniej lub więcej ciężkie gliny lub glinki. W ogólności przeważają ziemie mięszane. Skład ich tworzą piaszczyste gliny z okresów lodowcowych i międzylodowcowych o zawartości 20 do 30% miału i kilku procentów próchnicy; powiaty wyrzyski, średzki, kościański i krotoszyński mają ich 70—89%, mogilnicki 89%, pleszowski 99% całej powierzchni.
 Ziemie piaszczyste, należące do utworów rzecznych polodowcowych jak n. p. dolina starej Wisły, napotykamy