prawdopodobnie był tak stary, jak starą była sama brama polska. Ruiny wskazują, że zwrócony był w stronę Keżmarku[1], co popiera powyższe wywody. Z dawnej świetności pozostały tylko szczątki wieży wmurowanej w późniejszy zamek Lubomirskich, które Morawski jeszcze oglądał. Gniazdo i Lubowla były posiadłościami rycerskiemi. Położone były też nad Popradem, przy tej samej drodze handlowej co Podoliniec; Lubowla miała też stanowisko ważnego węzła komunikacyjnego, w którym krzyżowały się drogi ze wschodu na zachód i z południa ku północy. Gniazdo należeć miało do Lubowlitów, pierwotnych panów Lubowli pieczętujących się herbem Janina[2]. Lubowlici w XIII wieku odgrywali ważną rolę polityczną, dzierżyli wysokie godności i posiadali liczne dobra nad Popradem i koło Gabania. Na przełomie XIII wieku pozbywają się niektórych posiadłości, aż Wacław czeski nadaje w 1301 roku[3] comesowi Görgo obie wsie, Gniazdo i Lubowlę, przez co włącza je w krąg wpływów węgierskich. W ten sposób osadnictwo węgierskie otoczyło również od północy »maleńką grupkę osad polskich« i odcinało je systematycznie od terytorjów macierzystych, by wreszcie między rokiem 1315—20-tym[4] wchłonąć całkowicie w swój organizm państwowy. Zamek lubowelski wzniesiony najpóźniej około r. 1300[5] jeszcze w 1790 roku był mieszkalny. Obecne ruiny zachowały na szczycie góry z budowli średniowiecznej tylko basztę, obok zwalisk późniejszej epoki, Jana Bonara i St. Lubomirskiego. Na wschód od Lubowli leżący zamek Pławiec, powstały około połowy XIII w.[6], był zawsze własnością węgierską. Pozycja jego w tem miejscu, charakteryzuje politykę Węgier, która zmierzała jak powyżej do okrążenia posiadłości polskich. W roku 1301 król Władysław IV nadał Pławiec biskupowi krakowskiemu Muskacie[7], co o tyle nie miało większego znaczenia, że w następnych latach Polska straciła wszelkie szanse utrzymania się w tych stronach.
Drugi zamek biskupi Muszyna stale należał do Polski
