Maciaszkównie, która ich strzeże: — trudno nie przypuścić uroczyska w okolicy dzikiej uroczej kędy i później ustawicznie brzmiały religijne pienia i szczęk oręża.
Niedobitki Awarów i Hunnów, z nad Wołgi przynęcili pobratymców swych Madjarów, r. p. 889.
Chorwacya tatrzańska, Wagą rzeką oddzielona była od Świętopełkowego państwa Moraw. Jak daleko sięgała? kto nią rządził? niewiadomo.
Jeżeli nazwa: Haligowce (za Szlachtową) istotnie ma oznaczać: Hunnigauc tojest osadę Hunnów, jak to twierdzą Madziary i podanie niesie; toćby ziemia spiska była pod władną Hunnom przed Madziarami władającym Pannonią, a wyniszczonym od Karola Wielkiego po roku 790. Według dziejopisarzy, wojna ta wyludniła kraj Hunnów. Poczem zajęli ją Morawianie a ztąd początek wojen z cesarzami frankońskiemi: Karłem i następcami.
Roku 826, papież Eugeniusz stwierdza już biskupstwo w Nitrze nad Wagą rzeką, wraz z biskupstwem wetwarskiem i ołomunieckiem.
Właśnie pod ów czas dzieje nasze kładą wygaśnięcie: Popielów, wtargnięcie do Polski morawskiego Mojomira i wybór: Piasta.
Na Nitrze wspominają księciem: Priwinnę, który się wychrzcił, biskupowi (836) kościół zmurował; przed Mojomirem morawskim do Niemiec uchodził i za niemiecką pomocą kęs kraju nad Sawą odzierżywszy, chrześciaństwo rozszerzał i niemieckiemi osadniki zaludniał. Nitra poszła pod panowanie morawskie, gdzie Cyryll i Method w bulgarskiej mowie chrześciaństwo opowiadali.
Karol Wielki cesarz frankoniemiecki ogłosił się królem wszego chrześciaństwa zachodniego. Na zachód: morze stanowiło miedzę konieczną. Lecz na wschód nie było przeszkody, więc sięgnął dokąd mógł i przekazał potomkom swym i narodowi: wschód jako ziemię obiecaną w imię Chrystusa.
