Strona:Szczęsny Morawski - Sądecczyzna.djvu/95

kle 80 kilka stóp wysokie, 20 kilka szerokie (bezmała czterykroć tak wysokie jak szerokie) zbudowane z podwójnego ciosu wypełnionego drobnym kamieniem. Cios powierzchny nieobrobiony tylko krajami, środek zaś zostawion garbaty, ku ochronie od taranów i zacieku słoty. Zewnątrz ściana ogładzona. Środkiem warstwami porządnie ułożony kamień drobny zalany doskonałem wapnem. Warstwy tam i sam przekładane a kamienie wszystkie ułożone w łuskę: raz w tę raz w oną stronę to znów poziomo. Łatwo więc poznać te rzymskie mury.
 Najbardziej zagrożona ściana zawsze bywa nieco szerszą, zwykle o 2 stopy, Miąższość muru: 7—9 stóp u spodu; czem wyżej tem mniejsza.
 Wchód bywał zwykle: 20 stóp nad poziomem; po drabinie którą za sobą wciągano, do pierwszego piątra.
 Z piątra tego było zejście do poziomu i do wyższych piątr; po drabinie lub schodkach. Piątra wąskiemi szczelinami strzelniczemi mało oświetlone. (Mutzl Sebast. Die römischen Warththürme in Bajern. München 1851 mit 4 Tafeln.)
 Wieża taka otoczona wałem i okopem była siedzibą załogi szczupłej, mogącej się w ostatecznym razie w niej schronić i bronić. Zwano ją: castrum. Takich: kastrów rzymskich między innemi mnóstwo istnieje w Bawaryi.
 Niemcy wojując z Rzymianami naśladowali ich: castra a zdobyte lub opuszczone sami zajmowali, zowiąc je: burgami (Birge, Berge) to jest: schowkami.
 Pierwsze zameczki niemieckie zupełnie według tych wzorów stawiane mają postać kilkopiątrowych wież, z przystawkami tylko małemi po rogach wiszącemi.
 Wieże te (Warte) zawsze rdzeń zamku stanowiły, czy to znowa stawiane czy z rzymskich zwalisk. Koło niej przystawiano pomieszkania według potrzeby coraz liczniejszej rodziny i kapliczkę i gospodarskie budynki i czeladnie. Wszystko razem opasywano murem i basztami. Ze zaś zamki zwykle po skalach i kamieniach stawiano, zwano je: kamieniami, stein, tak jak u nas np.: szaflarski, piński kamień. Tynem zaś zwali starodawne: grojce, grody.
 Zachowane dotąd zameczki takie pierwotne (np.: Petendorf w Oberpfatz) objaśniają nas względem ich dawnych