Strona:Szczęsny Morawski - Sądecczyzna.djvu/98

żupanem przyległego opola dostarczającego żywności do twierdzy.
 Przy takich strażnicach chętnie się osiedlali Niemcy pewni obrony i schronienia. Strażnica otaczała się utwierdzeniami, przemieniała w utwierdzone miasto, od którego jednak zawsze odosobniona i zamknięta w sobie zwala się: zamkiem. Opole okoliczne rozszerzało się też w miarę wzrostu twierdzy, dostarczało żywności, a co dziewiąty mąż stawał z bronią w ręku. Początkowy wójt zamkowy stawał się: starostą opola (gaugraf) a nad kilkoma opolami był starosta graniczny powiatowy: markgraf.
 Sławianie zwyciężeni z pokorą patrzyli na te niemieckie dostojeństwa, sądząc: iż w nich jest niemiecka potęga. Więc gdy Madziary wpadłszy, tegoż cesarza Henryka porazili i już imali, sławiańscy mieszczanie: Biczyna dali mu schronienie a on ich za to mianował: burgwogtami, gaugrafami i t. p. nad bratnią ludnością przełożonemi. — Pokorna ciemnota! chełpiła się temi dostojeństwy.
 Taki początek grafom i margrabiom, na słowiańskich ziemiach.
 Wójtowie większych zamków z opolami nazwali później: burgafami to jest: starostami grodowymi czyli: kasztelanami. Wkrótce w sławiańskiej ziemi zasłynęła niemiecka twierdza: Magdeburg, której wójt rozstrzygał sprawy Czech i wielkiej części Polski, równie jak arcybiskup magdeburski rozkazywał duchowieństwu sławiańskiemu.
 Bolesław Chrobry wojując z niemieckimi cesarzami, którym odebrał część nadłabiańskiego podboju, a między innemi: Mysznią z twierdzą i strażnicami — uznał obronność murów i zaprowadził je w Polsce. Głównie zaś rozpowszechniły się za zniemczałych jego potomków.
 — zamki podgórskie. — W murowaniu nieopartem na matematycznem miernictwie, największym trudnościom podlega wzniesienie ścian równych prostych i czworoboków. Świadkiem tego każden odwieczny kościołek. Ani Gallowie, ani Niemcy, ani żaden naród północny nieciosząc kamieni nie mógł w tej mierze iść w zawody z Rzymiany, których dzieła murarskie do dziś dnia podziwia świat. Tak więc jak wszystkie przedrzymskie narody tak i północ