Ustrój ten spotęgował władze rządu, znosząc starcia wzajemne rządów wojennych z włodarstwem. Szlachta sarkała a Elżbieta z Ludwikiem robili swoje, przeprowadzając plany swe dalsze względem panowania niewiast.
Przez komorniki swe i przez one starosty obwieścił król szlachtę i xiężą: aby niebawem składali podatek zwany królewszczyzną, po 12 groszy z mierzycą żyta i owsa z każdego radła czyli dymu.[1] Oburzona szlachta, mianowicie wielopolska, przecząc wysłała posły do króla, król zaś zwołał sejm do Koszyc. W Koszycach Wielkopolanie chcieli zerwać wiece wydalając się, król zaś kazał zawrzeć bramy miasta. Więc niejako uwięzieni i przez Madziarów dobrze strzeżeni, po długich targach podpisali ugodę koszycką, ów węgielny kamień losów Polski dalszych i Jadwigi z Jagiełłą, niemniej jak poszczególnie szlachty polskiej; gdyż ugoda ta pisemnie wyraża obowiązek szlachty jedyny: obronę ojczyzny.
Przywilej (LXV) — R. 1374 — Ugoda koszycka Ludwika węgier. z Polską względem następstwa tronu córek jego.
.... My Ludwik z łaski bożej węgierski, polski, dalmacki etc. król, obwieszczamy niniejszych i przyszłych:
— Iż szczerym umysłem i uprzejmą chęcią starając się, aby królestwo nasze polskie mocno trwało, obietnicami i zapisy zobowiązali szlachcie królestwa polskiego:
— Że po zejściu naszem z tego świata potomstwo nasze męskie tylko, a nie białogłowę, mają mieć i wziąść sobie za dziedzica i następcę na królestwo.
— Potem za zezwoleniem wiecników, szlachty i innych wszystkich, córki nasze, gdyby niestało syna, sobie za pany i dziedzice królestwa polskiego przyjęli, uznając je za dziedziczki nasze i spadkobierczynie polskiej korony.
— Gdyby zaś Bóg łaskawy pobłogosławił nas synem lub córkami, wtedy jednego z synów, a w niedostatku ich, którą z córek naszych narodzonych lub narodzić się mających, którego lub którą im naznaczemy My lub najzacniejsza nasza królowa matka, onego lub ona uznają dziedzicem i następcą naszym, którego uznać będą powinni obywatele kraju: jako im
- ↑ Radło czyli oradło oznacza pole, które jednem takiem narzędziem (po dzisiejszemu: jednym pługiem) zorać zdołano, więc jedną rolę, czyli włokę.
