Strona:Szkice i studja historyczne T. 1.djvu/008

rze mało dotychczas dostępnego dorobku naukowego Michała Bobrzyńskiego nie potrzeba szerzej tłumaczyć. W historiografji polskiej ostatniego półwieku zajął stanowisko tak wybitne, a prace jego odgrywały i odgrywają rolę tak doniosłą, że naturalnem musiało być pragnienie, aby je oddać na użytek obecnego pokolenia. Wraz z jego Dziejami Polski w zarysie, ogłoszonemi w trzech wydaniach (1879, 1881, 1890), a obecnie oddawna wyczerpanemi, dają niniejsze rozprawy pełną możność zdania sobie sprawy, na czem to wybitne, pierwszorzędne stanowisko Bobrzyńskiego w nauce polskiej polega.
 W chwili, kiedy zaczynał swoją działalność naukową, dokonywał się właśnie w historiografii polskiej podwójny zwrot. Polegał on z jednej strony na wprowadzeniu do niej metody źródłowego badania i na łączącej się z tem dążności, aby za pomocą krytycznych wydawnictw rozszerzyć zasób źródeł, przedewszystkiem średniowiecznych, stojących historykom do dyspozycji. Do przodowników tego ruchu należał Bobrzyński; cały szereg doniosłych, a nieznanych dotąd źródeł wyszukał, wydał i objaśnił, oraz w pracach swoich dla nauki zużytkował. — Ale równocześnie także dokonywał się w naszej nauce inny zwrot, również przy jego wybitnem współdziałaniu. Polegał on na przeniesieniu się zainteresowania historyków ku kwestiom społecznym i politycznym, dotychczas w nauce historycznej zaniedbanym, a wskutek tego z wielką szkodą zarówno dla prawdy naukowej jak dla społeczeństwa zupełnie fałszywie przedstawianym.
 Zarówno wykształcenie prawnicze jak i zamiłowania Bobrzyńskiego skłoniły go do poświęcenia niemal całej swojej działalności naukowej tym właśnie kwestjom. Rozprawy poniżej zamieszczone wszystkie do ich wyświetlenia zdążają.