rów rzymskich, skazywanych przez cezara. Sumienne studja historyczne mówią, że oblamowani purpurą stoicy[1] chwytali się życia, wyrywając się z rąk, nasłanych dla zamordowania centurjonów[2], jak zarzynane prosięta, które wierzgają i kwiczą wniebogłosy. Samuraj[3], robiący sobie z wyższego nakazu harakiri[4], umiera przecie z pobudek honoru, identyfikowanego[5] z pojęciem ojczyzny. Aby więc umrzeć pięknie, trzeba wyjść poza siebie i roztopić się w czemś wiekuistem, jak Bóg, i wiecznem, jak ojczyzna.
Zwadowie, wychowani w czasach, gdy religijność była wyśmiewana, a tradycja ojców — z młodych głów wyparta przez europejską filozofję, wykalkulowaną przez Żydów i duchowych ich bastardów[6], nie słali do Boga modlitwy, coby wysłana wracała, jak cicha gołębica, składającą na zrozpaczonej piersi oliwną gałązkę łagodnej pociechy. Lecz, że byli żołnierzami na ordynansie[7] u niewskrzeszonej Rzeczypospolitej, oto, na ich pierwszą myśl o Niej, przyszła — Ona, Najjaśniejsza, Wspaniała, Wyśniona... Cierpiące dusze roztopiła w wielkości swojej i natchnęła je zbiorowym duchem wszystkich bezimiennych Trauguttów, Toczyskich i Okrzejów.
Wyolbrzymiła ku sobie miłość skazańców i uczyniła, iż każda ich myśl w głowach, rosnących aż pod sklepienie niebieskie, przewiewała szeroką falą wiatru, co od gór tatrzańskich płynie wzdłuż srebrnej i błękitnej Wisły, pomiędzy nieobeszłą polską ziemią a wysokiem i zadumanem polskiem niebem.
- ↑ Stoik (greck.) — filozof, uznający za szczyt doskonałości opanowanie zupełne własnych namiętności, cierpień i wszelkich pragnień.
- ↑ Centurjon (łac.) — setnik.
- ↑ Samuraj — członek kasty rycerskiej w Japonji, szlachcic japoński.
- ↑ Czyn samobójczy, polegający na rozcięciu sobie brzucha własnoręcznie.
- ↑ Identyfikować (franc.) — utożsamiać.
- ↑ Bastard, bękart — potomek poboczny.
- ↑ Ordynans — rozkaz, zlecenie.
