rycerskości i szlachetności kraju kwitnącej wiśni Natomiast kultura, nie brutalizująca powodzeniem bezpośredniem, materyalnem, jemu nie może imponować. Respekt ma ogromny przed Prusakami, gdyż „historya coraz wyraźniej udowadnia, że energiczna, bezwzględna polityka Prus, posługująca się faktem i wiarołomstwem, nie cofająca się przed nnjbrutalniejszym gwałtem, że polityka ta dała istotną potęgę Prusom[1]; natomiast światopogląd i patryotyzm romantyków polskich — to dla niego „stare woskowe świece“[2], humanitaryzm — sentyment śmieszny; jak de Maistre z respektów przed „porządkiem“ doszedł do gloryfikowania kata, tak Dmowski doszedł do gloryfikowania policyanta. A kto po drodze — to wróg. Pokazać mu pięść, gdy słabszy; zaciąć usta i czekać swej kolei — gdy mocniejszy. Na tem polega istota polityki. Wzorem Prusacy z swą dewizą: ausrotten, którą uważa za zupełnie racyonalną formułę polityczną; „pogardę“ czuje dla nich tylko za ich środki brutalne — jakby szlachetny ich cel innymi zdołał posługiwać się środkami i przenosząc wzór godny na ziemię własną, stosuje ich metodę np. do Rusinów, każąc im w dodatku być za to wdzięcznymi, gdyż w drodze walki i wysiłków nabędą hartu i mocy. Najwyższym celem: nieograniczona swoboda dla gry swych muszkułów i apetytów niepowstrzymanych; zwie się to ekspansyą narodową. Szkołą w tym kierunku ma nam być Anglia — przyczem zapomina, że Anglia utrzymuje swoje rozlegle posiadłości i wpływy właśnie dzięki nieograniczonej swobodzie, jaką pozostawia ludom, jednostkom i wierzeniom.
Ten konglomerat też i wskazówek zwie się razem polityką realną. I oto główne hasło, najistotniejszy kierunek „nowej szkoły“, „nowoczesnego myślenia“ realizm[3]. Czarodziejskie to Sezam jest jednak tylko słowem. Realizmem jest wszystko, co przystosowane do danych warunków. Są chwile, kiedy największym realizmem jest „szaleństwo“, n. p.rewolucya, strejk, atak bezbronnych na bagnety. Cały realizm Dmowskich i wszystkie ich najmisterniejsze sztuczki nie byłyby n. p. Królestwu do uzyskania względnych jego swobód pomogły, gdyby nie szaleństwo mas robotniczych i ich powszechne bezrobocie z października 1905. Realizmem jest praca powszednia, niestrudzona, ofiarna, realizmem jest erupcya rewolucyjna, dla niektórych zaś realizmem jest przedewszystkiem brutalstwo, dzisiaj pięść — jutro szubienica, pozbycie się przeciwnika, dziś przez
- ↑ „Myśli nowoczesnego Polska“ str. 19.
- ↑ „Myśli nowoczesnego Polaka“ str. 30.
- ↑ Poryw zapału i idealizmu jest tak dalece obcy naturze Dmowskiego, że już po wybuchu strejku młodzieży szkolnej w Królestwie on do tego ruchu olbrzymiej doniosłości narodowej odnosił się z najżywszą niechęcią i nieufnością. („Przegl wszechp.“ Nr. 3-4. „Szkoła i społeczeństwo“).
