Strona:Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida.djvu/15

tyczne i wypowiedzi recenzyjne na temat wspomnianych źródeł; 3) jako tłumaczenia, cytaty, motta; 4) jako analogje tematów, zagadnień, treści, sytuacyj, motywów; 5) jako szkoła techniki poetyckiej (budowa języka, zdania, stylu, konstrukcji); 6) jako zbieżności frazeologiczne.
 Istniały dotychczas dwie sprzeczne opinje o Norwidzie. Jedna, reprezentowana przez współczesną, leniwą krytykę, twierdziła, że Norwid, o ile coś wogóle wart, to jako odbicie Słowackiego. Druga, której przedstawicielami są głównie Jellenta i Brzozowski, w przesadnym entuzjazmie sądziła, że Norwid jest tak oryginalnym poetą, że nie da się w jego utworach wykazać żadnego wpływu, że nawet nie wolno go zestawiać z żadnym innym poetą polskim. Pierwsza opinja powstała głównie dzięki lenistwu i złej woli krytyków, oraz wskutek bezpośredniego wrażenia, odniesionego przy obserwacji jednego z utworów Norwida, mianowicie: Garstki prochu, którą osądzono, jako niezgrabne naśladownictwo Anhellego. Druga opinja wynikła z głębszego zanalizowania ducha tworu Norwida i z zestawienia, pod względem charakteru, poglądu na świat, ideologji i techniki, z innymi poetami.
 Jednakże Norwid nie stworzył siebie z niczego odrazu. Owszem, jest on może najlepszym przykładem, na którym można badać i stwierdzać powolne narastanie i stopniowy rozwój człowieka i pisarza. Żył Norwid ogromną skalą zainteresowań. Stąd wpływy, jakie nań działały, w drobnej jedynie części mieszczą się na terenie współczesnej literatury i poezji, polskiej i obcej. Powtóre, charakter jego psychiki był tego rodzaju, że nastawiała się ona wobec panujących problemów opozycyjnie, jakby przekornie. Po trzecie, był on bardzo krytycznie i refleksyjnie usposobiony względem własnej twórczości. Był świadomym i odpowiedzialnym twórcą. Umiał się więc niejako pilnować i chronić przed mimowolną zależnością. Pomimo to z łatwością da się wykryć cały szereg analogij, nietylko rzeczowych — ideologicznych, ale i for-