dana Zaleskiego formalnie naśladuje, a treściowo przeciwstawia mu się w wierszu: Do J. B. Zaleskiego i w Pożegnaniu. Lenartowicza poucza w wierszach: Próby, Spartakus, Przyjacielowi poecie. Świadome reminiscencje ze Słowackiego i Mickiewicza zawierają również fraszki, będące odpowiednikami Myśli i zdań Mickiewicza: np. Do Moskali-Słowian, Do księgarzy, Fraszka «Jeśli ma Polska» i t. d. Przeciwstawia się obu poetom i charakteryzuje ich w Autorze nieznanym.
(Wszystko to tylko przykłady, nie wyczerpujące całej sprawy).
§ 7. Temat utworu wpływał również decydująco na język i styl Norwida. Żeby zilustrować, jakie zmiany stylu i języka może pociągać za sobą temat, wystarczy wymienić kilka utworów, reprezentujących główne momenty niezmiernie bogatej skali:
a) Częstochowskie wiersze są przykładem doskonałego odtworzenia poezji ludowej i ducha ludowego;
b) Wanda może służyć za przykład umiejętności archaizowania języka i atmosfery dziejów przedhistorycznej słowiańszczyzny;
c) Tyrlej, Kleopatra, Quidam dają przykład posługiwania się charakterem języka różnych epok i różnych kultur;
d) Garstka prochu jest świetną parafrazą stylu biblijnego;
e) Za kulisami, Rzecz o wolności słowa odtwarzają język współczesnej epoki;
f) Litanja o Najświętszej Pannie Marji jest przykładem epitetów barokowych i pojęć scholastycznych.
Temat dawał Norwidowi nietylko treść i odpowiedni słownik, ale także wpływał na charakter środków stylistycznych, kompozycję, dobór przenośni, metafor i t. d. Oto kilka przykładów.
a) Ustęp z Kleopatry: język oddaje inaczej nastrój ducha rzymskiego, a inaczej egipskiego:
Strona:Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida.djvu/19
Ta strona została przepisana.
