Strona:Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida.djvu/35

sze sfery» (Pięć zarysów); «acz łysy, alić sąsiad» (Toast); «jedno (tylko) mi rzekł» (Epimenides); «usłyszałem jakoby wyrazów szepty»; «było jakoby na godzinę jedną po północy» (Garstka prochu); «by ów niegdyś rdzeń żywiczny» (To rzecz ludzka).
 Spójniki zdań pobocznych mają niezdecydowane znaczenie. Przenoszą się też często z początku zdania do środka, np.: «losy nie są nad tobą, a (lecz) ty nad niemi» (Krakus); «rozmowę głośną wcale, a (chociaż) małą» (Wieczór w pustkach); «bo jeszcze ciosać trzeba krzyż na świecie — niżeli w ręce go umarłe złożą» (W pamiętniku A. L.); «nie dość zrównać bo smugi» (Jeszcze słowo); «widziałżeś męże jak kończą dojrzali) (Vendôme); «by (choćby) tylko kamień i Bóg był ci świadek» (Próby); «tak misterna, jak wielu żadną się być wydaje» (Rzeczywistość); «nieśmiertelność jest kommą niedzielną — co siedm dni prozę by przerwać bezczelną...» (Sława); «za to (z tego powodu) i rycerz — nielada gwałtownik» (Na pytanie...); «i który Falern albo Cypr swemi jagody — z macicy-by na wino mienił się bez wody» (Toast).

 § 9. Zdanie pojedyńcze.
 Norwid używa zdań długich z bogato rozwiniętemi podmiotem i orzeczeniem. Żadna część zdania nie ma w zdaniu oznaczonego i stałego miejsca; pod tym względem panuje zupełna swoboda. Jako przykład, służyć tutaj mogą wskazane powyżej sposoby oddzielania przydawek od rzeczowników, do których należą; a oto jeszcze inne przykłady: «huk żagli pękających, do wystrzałów poddać się mającego miasta podobny» (Cywilizacja); «kiedy tablic swych marmurowych ustąpiła historja nikczemności» (Garstka prochu).
 Ten szyk wyrazów zawiera w sobie tendencje do uważania całego zespołu wyrazów za odrębną jednostkę pojęciową, i dlatego to mamy tutaj coś jakby wszczepianie części podrzędnych pomiędzy dwie części pojęcia