Strona:Uwagi z powodu listu Polaka do ministra rosyjskiego.djvu/07

czas naoślep samą inercyą biurokratyczno-militarnego koloru, czy to w kierunku polityki wewnętrznej, czy światowej; doszli do absurdu w obudwóch; pragniemy, życzymy im szczerze dla własnego ich dobra, aby w obudwóch przejrzeli; a rzecz prosta, przedewszystkiem pragniemy, życzymy im, ażeby, przejrzawszy, rozpatrzyli się i rozrządzili uczciwie i rozumnie w swojej złej i niedorzecznej gospodarce polskiej.
 Zaiste, sprawa polska w Rosyi nie potrzebowała dopiero doczekiwać się aktualności dnia dzisiejszego. Dojrzała ona nie od dziś ani od wczora, nie od Ukazu mobilizacyjnego w Królestwie Polskiem, ani od bitwy nad Szaho. Jestto rzecz niesłychana: sprawa tak paląca, tak straszliwie nękająca całe wielkie społeczeństwo polskie, tak głęboko wrzynająca się w sam rdzeń, w całą przyszłość ogromnego państwa rosyjskiego, od lat z górą 40 utrzymywana jest ciągle na punkcie absolutnie martwym, na doraźnym popowstańczym punkcie represyjnym. Aleć to blisko pół wieku, to jest duży odłam dziejowy, to jest okres, w jakim ongi zmieściły się rozbiór Rzpltej, Księstwo Warszawskie, Królestwo Kongresowe, Statut Organiczny, a teraz zmieścił się tylko jeden przeciągający się bez końca, bez celu, bez myśli, tępy anachronizm ucisku. W tych ostatnich latach 40 odmieniła się postać świata, na Zachodzie i Wschodzie podniosły się nowe państwa, zjawiły się nowe prądy, zdobycze i groźby społeczne, posunęła się naprzód ludzkość, kultura, dzieje, a urósł też niepomału, przeobraził się i postąpił naród polski. A sprawa polska w Rosyi po dawnemu stoi na miejscu nieruchomo jak bagno, stoi ciągle tam, gdzie przed 40 laty postawiła ją nie jakaś twórcza organiczna idea ewolucyjna, ale chwilowy gwałtowny rozmach tłumiącej siły. Sam fakt tej zupełnej negacyi niewstrzymanego pędu życia przez skostniały, zastygły w sobie, z gruntu przedawniony system rządzenia jest potwornością logiczną, stanowiącą najdobitniejsze własne swoje potępienie. Ten system zrzucić nie w naszej teraz jest mocy. Naszą rzeczą jest do czasu znosić go, przetrwać, i to czynimy