Strona:Voltaire - Refleksye.djvu/60

Ta strona została przepisana.

Więc idąc za naturą własną, dochodzę do pojęcia wiecznej Życiodawczej Istoty.
Ona też jest dawczynią idei.
Cóż znaczy „wszystko w Bogu?“
Sąto albo słowa bez treści, albo znaczą, że Bóg jest Ostatnim Twórcą naszych wyobrażeń.

(D. Ph.)

== Słowo — Duch, jeżeli ma oznaczać jakąś właściwość duszy — jest również formą, w którą kto żyw, wkłada treść dowolną.
Czem „duch“ nie jest!
Oznacza coś więcej, niż geniusz, smak, talent, spryt — ostrość myśli — twórczość... Mieści w sobie wszystkie te pojęcia i sądzę, że dałoby się go określić w przybliżeniu jako „bystrość“ (ésprit) rozumu. Należy „duch“ do symbolów, które usiłują objąć gatunkowość przedmiotu. Ale zadania tego nie spełnia. Dowód to niedoskonałości języków, chaosu, w którym tkwią jeszcze pojęcia — trafu, który niemi powoduje.
... Postawiono niegdyś dziwne pytanie: czy wszyscy przychodzą na świat z jednaką miarą ducha, z tą samą zdolnością poznawczą, t. j. czy różnicowanie w tej dziedzinie nie jest wyłącznie dziełem otoczenia i wychowania?
Wybitny myśliciel — Helwecyusz, któremu przystałaby znaczniejsza dawka ostrożności, utrzymywał, że potencya poznawcza dana jest wszystkim w równej mierze. Doświadczenie codzienne zadaje kłam takiemu